Διώρυγα της Κορίνθου: Ο Νέρωνας, η συνάντηση με τον Δίολκο και η σημερινή χάραξη

1. ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΩΡΥΓΑΣ

…materia con dura, che abbia causato il proverbio, Fodere Isthmum, per significare le cose impossili…

(Γεννάδειος βιβλιοθήκη, κώδικας 80.5 επιστολή Aless. Molin Cap: Gral.)

…σκληρή ύλη (έδαφος) που προκάλεσε την παροιμία, Fodere Isthmum, για να χαρακτηρίσουν τα αδύνατα πράγματα…

Το συνολικό μήκος της διώρυγας είναι 6.343,0 μέτρα, από τα οποία 540,0 μέτρα είναι οι προλιμένες της Ποσειδωνίας και της Ισθμίας.

Η μέτρηση του μήκους αρχίζει 83,0 μέτρα έξω από τους λιμενοβραχίονες της Ποσειδωνίας στον άξονα της διώρυγας και τελειώνει σε σημείο, το οποίο απέχει 40,0 μέτρα από το λιμενοβραχίονα της Ισθμίας. Το καθαρό μήκος διώρυγας από ξηρά σε ξηρά είναι L = 5.803 μ. Η διώρυγα τέμνει σε ευθεία γραμμή τον Ισθμό. Το ύψος των πρανών φθάνει στο υψηλότερο σημείο – περίπου στο μέσον του Ισθμού – τα 80,0 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Το πλάτος της διώρυγας στην επιφάνεια της θάλασσας είναι 24,60 μέτρα και στον βυθό 21,30 μέτρα. Το βάθος του νερού στον άξονα της είναι 8,50 μέτρα.

Ο συνολικός όγκος των χωμάτων τα οποία εξορύχθηκαν για την κατασκευή της διώρυγας ανήλθε σε 12.000.000 μ3. Εναποτέθηκαν σε γειτονικές περιοχές στην ξηρά ή ρίχθηκαν στη θάλασσα. Στην Ποσειδώνια εναποτέθηκαν κατά μήκος του παραλιακού δρόμου Κορίνθου – Λουτρακίου. Το ίδιο έγινε και προς τη μεριά του Λουτρακίου, μετά τη διώρυγα, όπου σήμερα βρίσκεται το παράλιο τμήμα της Σχολής Μηχανικού.

Ακόμη, μεγάλες ποσότητες χωμάτων εναποτέθηκαν σε τμήμα της ακτής του Σαρωνικού κόλπου. Έτσι δημιουργήθηκε τεχνητό έδαφος σαν γλώσσα ξηράς μέσα στη θάλασσα.

Η μεγαλύτερη διαφορά στάθμης, η οποία παρατηρήθηκε μεταξύ πλήμμης και ρηχίας μετά την εκσκαφή της Διώρυγας είναι 0,60 μ. στην περιοχή Ισθμίας και 0,92 μ. στην περιοχή της Ποσειδωνίας.

2. ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΧΑΡΑΞΕΩΣ ΤΗΣ ΔΙΩΡΥΓΑΣ

Ἡ ὀρυχὴ τοῦ Ἰσθμοῦ, καὶ σοί, Μουσώνιε, διὰ χειρός, ὡς φάσι, γεγονυῖα τῷ τυράννῳ νοῦν εἶχε Ἕλληνα

(Φιλόστρατος, Νέρων §636)

Στη διάνοιξη του Ισθμού, Μουσώνιε, έβαλες και συ το χέρι σου, όπως λένε, και έγινε απ’ τον τύραννο, όμως ήταν ελληνική σκέψη.

Για τη χάραξη της διώρυγας προτάθηκαν τρεις λύσεις:

Η 1η λύση: με μήκος L = 6.342,0 μέτρα και ύψος 73,0 μέτρα, θα απαιτούσε εκχωματώσεις συνολικού όγκου V = 7.800.000 μ³ , κατά τους υπολογισμούς της μελέτης. Αυτή η χάραξη, σε ευθεία γραμμή, θα ακολουθούσε το ίχνος της τομής του Νέρωνα.

Η 2η λύση: με μήκος L = 6.740,0 μέτρα και ύψος Η = 73,0 μέτρα, θα απαιτούσε εκχωματώσεις συνολικού όγκου V= 9.186.000 μ³.

Η χάραξη αυτή θα ακολουθούσε τις δυο κοιλάδες, οι οποίες περιτριγυρίζουν το ύψωμα του Ισθμού και θα είχε 9 καμπύλα τμήματα, με μεγάλες ακτίνες καμπυλότητας.

Η 3η λύση: με μήκος L = 11,0 χιλ., ύψος Η = 70,0 μέτρα, θα απαιτούσε εκχωματώσεις όγκου V= 12.424.000 μ , θα άρχιζε από τις Κεγχρεές, το αρχαίο λιμάνι της Κορίνθου στο Σαρωνικό κόλπο, θα κατέληγε στη θάλασσα νότια της Κορίνθου, αφού θα διέσχιζε πολλά φαράγγια. Αυτή η χάραξη θα είχε πολλά καμπύλα τμήματα.

Επιλέχθηκε τελικά η πρώτη λύση, η ευθεία γραμμή στο ίχνος της παλαιάς τομής του Νέρωνα. Αυτή είναι και η συντομότερη διαδρομή από κόλπο σε κόλπο.

Για τη συνάντηση της τομής με το Δίολκο, δεν αναφέρεται τίποτε σχετικώς στο ημερολόγιο εργασιών του έργου. Δεν υπάρχει επίσης αναφορά του μηχανικού Gerster, ο οποίος επέβλεπε το έργο και έκανε σχετικές δημοσιεύσεις γι’ αυτό (BCH VIII, 1884).

Οι υπάρχουσες το 2003 γέφυρες στη διώρυγα βρίσκονται στις εξής θέσεις:

1) Νέα σιδηροδρομική γραμμή, η οποία απέχει απόσταση L = 4.160 μέτρα από το δυτι­κό φανό του Κορινθιακού κόλπου.

2) Παλαιά σιδηροδρομική γραμμή (δεν υπάρχει πλέον) σε απόσταση L = 4.260 μέτρα απ’ τον δυτικό φανό του Κορινθιακού κόλπου.

3) Γέφυρα λυμάτων προς τις εγκαταστάσεις του Βιολογικού Καθαρισμού Κορίνθου -Λουτρακίου, απόσταση L = 2.500 μέτρα απ’ τον δυτικό φανό του Κορινθιακού κόλπου.

4) Αμαξιτός δρόμος Αθηνών – Κορίνθου (Ν.Ε.Ο.) – Γέφυρα, σε απόσταση L = 4.350 μέ­τρα απ’ τον δυτικό φανό του Κορινθιακού κόλπου.

5) Αμαξιτός δρόμος (αυτοκινητόδρομος Αθηνών – Κορίνθου) – Γέφυρα, σε απόσταση L = 4.700 μέτρα απ’ τον δυτικό φανό του Κορινθιακού κόλπου.

6) Παράσταση του Νέρωνα σε απόσταση L = 1.400 μέτρα απ’ τον δυτικό φανό.

Ακόμα, η πρώτη γέφυρα η οποία τοποθετήθηκε και συνέδεε την Πελοπόννησο με την Αττική ήταν στη θέση Γαρυφαλή. Αυτή απέχει από τον δυτικό φανό απόσταση L=1800 μ. Οι Γερμανοί, υποχωρώντας το 1944, ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γέφυρα, ενώ συγ­χρόνως ανατίναξαν και σημαντικό τμήμα των πρανών της διώρυγας, με αποτέλεσμα να επιχωθεί και να παραμείνει κλειστή για 5 χρόνια.

Βιβλιογραφία: “Ο ΔΙΟΛΚΟΣ ΣΤΟΝ ΙΣΘΜΟ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ” Απόστολος Ε. Παπαφωτίου, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. Προλογίζει ο καθηγητής Ε.Μ.Π. Θεοδόσιος Π. Τάσιος.

Η ταινία «Δίολκος για 1500 χρόνια»:

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.