Η αποκατάσταση και λειτουργία του Μουσείου Δασικής Iστορίας του Μαινάλου, στο Χρυσοβίτσι, αποτέλεσε το αντικείμενο σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε υπό τον περιφερειάρχη Πελοποννήσου Παναγιώτη Νίκα στα γραφεία της Π.Ε. Αρκαδίας, στην Τρίπολη, σήμερα Τρίτη 5 Οκτωβρίου.
Στη σύσκεψη μετείχαν ο αντιπεριφερειάχης Αρκαδίας Χρήστος Λαμπρόπουλος, ο πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Μανώλης Σκαντζός, ο δήμαρχος Τρίπολης Κώστας Τζιούμης, ο αρχιτέκτονας Γιάννης Κίζης -ομότιμος καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο- και υπηρεσιακοί παράγοντες της Π.Ε. Αρκαδίας.
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα ο περιφερειάρχης είχε επισκεφθεί την πιο πάνω περιοχή και την εν λόγω υποδομή, διαπιστώνοντας ότι το εν λόγω μουσείο διαθέτει τις προϋποθέσεις να συμβάλει σηµαντικά στην ανάπτυξη και τόνωση της οικονομίας του Δήμου Τρίπολης, καθώς έχει τη δυνατότητα να προσελκύσει πολλούς επιπλέον επισκέπτες στην περιοχή του όρους Μαίναλο.
Ο χώρος
Το Μουσείο Δασικής Ιστορίας του όρους Μαινάλου είναι μουσείο στο χωριό Χρυσοβίτσι αφιερωμένο στην ιστορία της βιομηχανικής επανάστασης στον αρκαδικό χώρο και στη σημασία του Μαίναλου στην ιστορία του τόπου, είτε ως κρυσφύγετο και ορμητήριο των Αρκάδων, είτε ως πάροχος πρώτων υλών, όπως η δασική ύλη.
Το Χρυσοβίτσι υπήρξε μεγάλο υλοτομικό κέντρο. Το 1939 κατασκευάστηκε εδώ ένα μεγάλο εργοστάσιο ξυλείας το οποίο διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην οικονομία της Αρκαδίας. Σε αυτό το εργοστάσιο στεγάζεται το Μουσείο Δασικής Ιστορίας.
Πρόκειται για έναν χώρο που ιχνηλατεί τα πρώτα βήματα της βιομηχανικής επανάστασης στον αρκαδικό χώρο. Στο μουσείο μπορούν να λειτουργήσουν εκθέσεις εργαλείων και πρακτικών υλοτόμησης και επεξεργασίας του ξύλου. Αναβιώνει έτσι μια ολόκληρη σελίδα της Αρκαδίας.
Επίσης μπορούν να γίνουν περιβαλλοντολογικά σεμινάρια ευαισθητοποίησης του κοινού στο ζήτημα της προστασίας του δάσους και της ορθολογικής χρήσης των πρώτων υλών.
Η ιστορία του εργοστασίου
Η σύγχρονη δασική ιστορία του Μαινάλου, ξεκινά με την ίδρυση της δασικής υπηρεσίας στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος το 1836. Το Δασονομείο Γορτύνης, στη Δημητσάνα, είναι ένα από τα 32 Δασονομεία που λειτούργησαν για πρώτη φορά στην ελεύθερη Ελλάδα.
Η Δασική σχολή Βυτίνας, που ιδρύθηκε το 1896 με την δωρεά του Βυτιναίου ευπατρίδη Τριανταφυλλίδη, είναι από τις πρώτες σχολές που εκπαιδεύει ειδικευμένο προσωπικό, που ασχολείται με το δασικό πλούτο της χώρας. Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, το 1939 δημιουργήθηκε και λειτούργησε το πρώτο κρατικό εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλου, πρόκειται για το πριστήριο στο Χρυσοβίτσι της ορεινής Αρκαδίας. Την ίδια χρονιά λειτούργησαν κι άλλα τέτοια εργοστάσια, στην Αρτεμισία του Ταϋγέτου, στα Φουρνά της Ευρυτανίας, στο Περτούλι Τρικάλων και στα ορεινά του νομού Σερρών, τα οποία δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο της προσπάθειας για την προστασία και την αξιοποίηση του δημόσιου δασικού πλούτου.
Το εργοστάσιο, στο Χρυσοβίτσι Μαινάλου, με την ατμομηχανή που είχε για να δίνει κίνηση στα μηχανήματά του, παράλληλα με το σκοπό που δημιουργήθηκε έδωσε ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό. Το Χρυσοβίτσι ήταν το μοναδικό χωριό της Πελοποννήσου που είχε ρεύμα από το 1940. Στα υπόλοιπα χωριά της περιφέρειας το ηλεκτρικό ρεύμα έφτασε τουλάχιστον 25 χρόνια αργότερα. Το εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλου συνέχισε την λειτουργία του μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 -μέχρι που η τεχνολογία το ξεπέρασε- και απασχολούσε σημαντικό αριθμό εργαζομένων. Αξίζει να σημειωθεί πως μόνο στο Χρυσοβίτσι έμεναν μόνιμα εκατό οικογένειες, όπου τα επόμενα χρόνια μετανάστευσαν στην Τρίπολη και στην Αθήνα, ενώ σήμερα στο χωριό μένουν, μόνιμα, λιγότερα από είκοσι άτομα και πρόκειται στην πλειοψηφία τους για ηλικιωμένους και συνταξιούχους.
Πώς έγινε μουσείο
Το 2003 ο δήμαρχος Φαλάνθου Κώστας Ψυχάρης διεκδίκησε και του παραχωρήθηκε από το υπουργείο Γεωργίας η χρήση των κτηριακών εγκαταστάσεων του παλαιού κι εγκαταλελειμμένου εργοστασίου για 25 χρόνια προκειμένου αυτό να μετατραπεί σε μουσείο. Στην συνέχεια ο Δήμος Φαλάνθου με την επιστημονική υποστήριξη του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς και με χρηματοδοτήσεις που εξασφάλισε από το αναπτυξιακό πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ, από το πρόγραμμα Leader+, αλλά και από ίδιους πόρους, μετέτρεψε το παλαιό εργοστάσιο σ’ ένα σύγχρονο μουσείο δασικής ιστορίας. Το μουσείο αξιοποιώντας τον μηχανολογικό εξοπλισμό του εγκαταλελειμμένου εργοστασίου που συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε γι’ αυτό το σκοπό, ξαναζωντανεύει και εξηγεί για χάρη των επισκεπτών τη λειτουργία του παλαιού εργοστασίου. Επίσης παρουσιάζεται όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη λήψη, επεξεργασία και αξιοποίηση της ξυλείας από τον άνθρωπο κατά την εποχή λειτουργίας του πριστηρίου. Παράλληλα παρουσιάζεται η χλωρίδα και πανίδα του Μαινάλου, ο κύκλος ζωής του δάσους και προβάλλεται η οικολογική σημασία του δάσους, ενώ αναδεικνύεται ο ρόλος της επιστήμης της δασολογίας στην αειφορική διαχείριση του δασικού πλούτου.Αυτό το εναλλακτικό μουσείο, που μπορεί κάλλιστα να λειτουργήσει κι ως κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, βρίσκεται είκοσι λεπτά της ώρας από την Τρίπολη.
Μία λοιπόν σπουδαία πρωτοβουλία του Δήμου Φαλάνθου και του τ. δημάρχου Κ. Ψυχάρη, με την επιστημονική υποστήριξη του πολιτιστικού ιδρύματος του ομίλου Πειραιώς και με χρηματοδότηση από το Leader και ιδίους πόρους, ολοκληρώθηκε το 2010 η ίδρυση και λειτουργία αυτού του Μουσείου. Και ενώ έπρεπε να συνεχίζεται η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που έχει το Μουσείο αλλά και η περιοχή γενικότερα, αυτό οδηγήθηκε σε μαρασμό και στο κλείσιμο!
Η συνέχιση της λειτουργίας του Μουσείου, δεν είναι έργο βιτρίνας, αλλά πρέπει να γίνει ο πυρήνας μιας συνεχούς πολιτικής, η οποία θα αντιμετωπίζει προβλήματα, δημογραφικά, ανθρωπογεωγραφίας, οικονομικά και να προσφέρει αειφόρο ανάπτυξη στην περιοχή.
