Έξι μήνες μετά την επίθεση των φασιστικών και ναζιστικών δυνάμεων εναντίον της χώρας μας, στις 30 Απριλίου 1941, μπαίνουν οι Γερμανοί στην Τρίπολη. Περισσότεροι από εξακόσιοι Αρκάδες είχαν πέσει στα πεδία των μαχών.
Στους 41 μήνες κατοχής της πόλης εκατοντάδες οι νεκροί από την πείνα όπως μαρτυρά το αρχείο του Άξελ Πέρσον. Το κάρο του Δήμου μάζευε πτώματα «αγνώστων», αφού οι οικείοι δεν δήλωναν το θάνατο για να διατηρήσουν το δελτίο σίτισης. Μάρτυρες της θανατηφόρου πείνας και οι φωτογραφίες με τα σκελετωμένα παιδιά στο νοσοκομείο της πόλης.
Πολλά ήσαν τα φασιστικά εγκλήματα: χιλιάδες κρατούμενοι και βασανισμένοι στις φυλακές και τα κρατητήρια της πόλης, περισσότεροι από τετρακόσιοι εκτελεσμένοι πατριώτες στο ρέμα του Αγιο-Νικόλα, στον Αγιο-Θανάση, στην οδό Ταξιαρχών. Και πάνω από πεντακόσιοι αυτοί που σύρθηκαν από τις φυλακές της Τρίπολης για εκτέλεση στο Μονοδέντρι, την Ανδρίτσα, την Παλιόχουνη και αλλού. Η αντίσταση του λαού στον κατακτητή ήταν ενεργητική, στην Τρίπολη, στα χωριά και κυρίως στα βουνά της Αρκαδίας.
Και έρχεται η μέρα της λύτρωσης. Οι τελευταίοι έξι Γερμανοί και δύο Γερμανοντυμένοι Έλληνες παραδίνονται ως αιχμάλωτοι πολέμου στους Άγγλους, στη Μάκρη. Τα τάγματα ¨ασφαλείας¨ αποχωρούν νύχτα με τη συνοδεία Άγγλων στρατιωτών από την Τρίπολη.
Το πρωί της 1ης Οκτωβρίου εισέρχονται στην πόλη ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος εκπρόσωπος της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητος, ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ Άρης Βελουχιώτης, ο Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος επικεφαλής του ΕΑΜ Πελοποννήσου και οι αντάρτες. Ο λαός της πόλης και των γύρω χωριών πλημμυρίζει την πλατεία Άρεως σε μια ανεπανάληπτη συγκέντρωση. Το τέλος του εφιάλτη τους γεμίζει χαρά και ελπίδα.
Τέτοιες μέρες, ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο στη μνήμη των θυμάτων, ας είμαστε έτοιμοι για αντιπολεμική και φιλειρηνική δράση. Η πόλη μας έχει πολλούς μαρτυρικούς τόπους μνήμης από την κατοχή. Ας τους επισκεφθούμε, αφήνοντας ένα λουλούδι. Κορυφαίο μνημείο είναι τα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου. Ο Δήμος ας διατηρήσει αυτή την ημέρα, ανοιχτή την πρόσβαση του χώρου σε όλους, ως ελάχιστη συμμετοχή.
Σε αυτήν την πόλη που τόσο έχει υποφέρει έχουμε κάθε λόγο να είμαστε αλληλέγγυοι στα θύματα των συγκρούσεων και των πολέμων, στα εκατομμύρια των εκτοπισμένων και των προσφύγων. Έχουμε κάθε λόγο να διεκδικούμε ειρηνικό περιβάλλον, να απαιτούμε να σταματήσουν οι πόλεμοι, οι κούρσες εξοπλισμών και οι ιμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις.
Παναγιώτης Βέμος – «Φίλοι της Ειρήνης».
