Η Ελένη Τζόβολου, το γένος Κανελλόπουλου, η οποία έφυγε ανήμερα του Σωτήρος (6/8/2021) σε ηλικία 111 ετών, ήταν υπεραιωνόβια και πιο υπέργηρη Καλαβρυτινή από το Τρεχλό (δεύτερη πιο υπέργηρη Αχαιή). Η αείμνηστη πλέον Ελένη, έζησε τα πάντα, δύο Παγκόσμιους Πολέμους, τον Εμφύλιο και βέβαια, το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα.
Ήταν ήδη 34 ετών και μητέρα τριών παιδιών όταν τα Γερμανικά στούκας (Junkers Ju 87) χτύπησαν ανηλεώς το χωριό της και τα διπλανά χωριά, Μάνεσι και Λαπάτα. Το ουρλιαχτό του βομβαρδιστικού πάγωσε τους φτωχούς κατοίκους της περιοχής ενώ τα μυδράλια χτυπούσαν απευθείας προς τον άμαχο πληθυσμό. Οι πρώτοι νεκροί δίπλα είχαν πέσει αλλά η ίδια τα είχε καταφέρει ενώ διέσωσε και τα παιδιά της. Οι Γερμανοί όμως, επανήλθαν αποφασισμένοι να προχωρήσουν σε από αέρος εκκαθάριση. Στην επόμενη εφόρμηση των στούκας έπεσε η βόμβα πολύ κοντά. Το θραύσμα χτύπησε θανάσιμα τον πρωτοτοκο της, Νίκο. Ήταν τότε μόλις πέντε ετών. «Η ίδια τραυματίστηκε ελαφρά στο αριστερό χέρι, εγώ σώθηκα καθώς τα θραύσματα σταμάτησαν στο καλαθάκι. Ήμουν μόλις ενός μηνός και ευτυχώς φασκιωμένος…». Αναμνήσεις του 78χρονου σήμερα Νίκου Τζόβολου για την μητέρα του Ελένη Τζόβολου.
Τα δύσκολα χρόνια
Εκείνα τα χρόνια στην επαρχία ήταν δύσκολα. Σκληρή δουλειά στα χωράφια για γυναίκες και άνδρες, παράλληλα με την ανατροφή και φροντίδα των παιδιών. Τα ξύλα για την φωτιά στην πλάτη και η ευθύνη για την βόσκηση και το άρμεγμα της αγελάδας, για το γάλα των παιδιών, καθημερινή. Το καλοκαίρι περνούσε με πολύ δουλειά στο αμπέλι και τα χωράφια. Εκεί τη βρήκε η τραγωδία, κατά τον βομβαρδισμό της 29ης Ιουλίου του 1943. Και δεν ήταν η μόνη τραγωδία που έμελλε να βιώσει!
«Ο πατέρας μου Δημήτρης έφυγε άδικα, το 1948, κατά τον ανταρτοπόλεμο. Το βάρος από το πολλαπλό χτύπημα της μοίρας έπεσε πάνω της. Εκτός από τον πρωτότοκο γιό και τον σύζυγό της, κάποια στιγμή θα έπρεπε να αποχωριστεί και κάποιους από εμάς» αναφέρει. Βιοποριστικές ανάγκες υποχρέωσαν την Ελένη, το Νίκο (σ.σ. πήρε το όνομα του νεκρού αδελφού του τιμής ένεκεν) όσο και τις αδελφές μου Αναστασία (Ανάστω) και Χρυσούλα να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ.
«Πρώτη έφυγε η Ανάστω για το Κονέκτικατ. Μετά εγώ στη Βοστώνη με την μητέρα μου. Ακολούθησε και η Χρυσούλα για τις ΗΠΑ. Πίκρες πολλές, δουλειά σκληρή για όλους στην Αμερική. Ο Νίκος καταπιάνεται με τις οικοδομές. Ζουν μαζί με τη σύζυγό του Αννα και τη μητέρα του. Κάποια στιγμή βέβαια οι δυσκολίες περνούν. Όταν μάλιστα η ζωή χαρίζεται απλόχερα στη μητέρα, το τέλος ήρθε αλλά ήταν γεμάτο με χαρές. Εννιά δισέγγονα και το τρισέγγονο προστέθηκε στη ζωή της Ελένης. Η οποία στάθηκε όρθια έως τα 105 της χρόνια και για λίγα ακόμη χρόνια σε αναπηρικό καροτσάκι, απόλαυσε τη χαρά έως και τα 108 της που έπεσε κατάκοιτη.
Το μυστικό μακροζωίας
«Το χειμώνα, μετά την επιστροφή από τις ΗΠΑ τον περνούσαμε στην Πάτρα και το καλοκαίρι στο χωριό μαζί μας, μαζί με όλους τους αγαπημένους της. Με τις αναμνήσεις ζωντανές. Από τον πατέρα που εργαζόταν στα χωράφια αλλά και ως τσαγκάρης. Στις μηλιές και τις καρυδιές του. Θυμάμαι τη μητέρα με τα ζώα της, την πρώτη αγελάδα που έφερε από το χωριό της το Λαγοβούνι για να κάνει γάλα και να ημερέψει τον ταύρο που έκανε τα χωράφια της οικογένειας.
«Είχε τη δική της κοσμοθεωρία, κυρίως όσον αφορά την ανατροφή και διατροφή. Κρέας, όσπρια, λαχανικά, γαλακτοκομικά, σιτάρι και καλαμπόκι, όλα δικά μας. Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια που έμεινε κατάκοιτη και καθηλώθηκε στο κρεβάτι, έζησε χωρίς φάρμακα. Δώσαμε μάχη με την σύζυγό μου Αννα αλλά δυστυχώς πρόσφατα τη χάσαμε…” αναφέρει ο Νίκος Τζόβολος στην ΩτΚ.
Ο Νίκος Τζόβολος θυμάται πάντα το θραύσμα στον αριστερό καρπό της μητέρας του από τη Γερμανική επίθεση. Το όνομά του, αυτό που πήρε από τον νεκρό αδελφό του και το σημάδι αυτό στο χέρι της θα του θυμίζει μια ζωή γεμάτη, με πίκρα, αγώνα αλλά και νίκες!
Πηγή: kalavrytanews.com (εφημερίδα “Ωρα των Καλαβρύτων” τ.44)
