Στο πλαίσιο του επετειακού ερευνητικού προγράμματος “1821 – 2021: Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης” που τελεί υπό την Αιγίδα της Επιτροπής “Ελλάδα 2021”, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας ξεκινάει τις επετειακές εκδηλώσεις σήμανσης των 71 αιωνόβιων δέντρων ελευθερίας της Πελοποννήσου που σχετίζονται με ιστορίες και γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης, μεταξύ των οποίων και ο αιωνόβιος Πλάτανος στην Πλατεία Συντάγματος στο Ναύπλιο.
Οι δράσεις θα ξεκινήσουν με την πρώτη επετειακή εκδήλωση σήμανσης της γηραιότερης Λυγαριάς της Ελλάδας και πιθανόν της Ευρώπης, που αποτέλεσε μάρτυρας της πρώτης πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ Ελλήνων και Τουρκοαιγυπτίων (πρόκειται για τη Μάχη Κάτω Μηναγίων που πρόσφατα χαρακτηρίστηκε ως Δημόσια Εορτή Τοπικής Σημασίας από το Δήμο Πύλου Νέστορος), καθώς και τριών ακόμη μνημειακών δέντρων (Βελανιδιά, Ελιά, Πρίνος) τα οποία βρίσκονται στον οικισμό των Κάτω Αμπελοκήπων του Δήμου Πύλου Νέστορος Μεσσηνίας. Η επετειακή εκδήλωση θα τελεστεί στις 7 Αυγούστου 2021 – Σάββατο, 19:00 μμ – και τα αποκαλυπτήρια του επετειακού σήματος θα γίνουν από την Πρόεδρο της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής κα Αυγερινοπούλου.
Το πρόγραμμα των επετειακών εκδηλώσεων θα συνεχιστεί την επομένη, 8 Αυγούστου, με τη σήμανση δύο ιστορικών δέντρων του Νομού Ηλείας, της μνημειακής Ελιάς που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσης Λυγιάς (10:30 πμ) και του αιωνόβιου πλατάνου που βρίσκεται στην πλατεία της ιστορικής Ανδρίτσαινας (21:00 μμ).
Το σύνολο των εν λόγω δέντρων ελευθερίας της Πελοποννήσου θα σημανθούν με μεταλλική επετειακή ετικέτα, ελάχιστου περιβαλλοντικού αποτυπώματος, το σχέδιο της οποίας φιλοτέχνησε αφιλοκερδώς η καταξιωμένη ομογενής ζωγράφος Joanna Kordos που ζει στη Μελβούρνη. Ακολούθως και μέχρι τέλος του έτους 2021, στο πλαίσιο τοπικών επετειακών εκδηλώσεων, θα σημανθούν το σύνολο των εν λόγω μνημειακών δέντρων, ώστε να αποτελέσουν ένα ενιαίο δίκτυο άυλης πολιτιστικής και περιβαλλοντικής κληρονομιάς.
Χαιρετισμός της Πρόεδρου της Επιτροπής «Ελλάδα 2021»
«Με συναισθήματα βαθιάς εκτίμησης, ειλικρινούς χαράς και αμέριστου θαυμασμού χαιρετίζω σήμερα, εκ μέρους της Επιτροπής “Ελλάδα 2021”, την πρώτη επετειακή εκδήλωση σήμανσης αιωνόβιου δέντρου, στο πλαίσιο μιας πολύ ξεχωριστής δράσης για τα 200 χρόνια μετά την Επανάσταση.
Της συστηματική καταγραφή και της ανάδειξης των Αιωνόβιων Δέντρων της Ελληνικής Επανάστασης, την διοργανώνει το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας τελεί υπό την αιγίδα της Επιτροπής.
Από τα συνολικά 71 αιωνόβια δέντρα που θα σημανθούν με το ειδικό μεταλλικό επετειακό λογότυπο, η σημερινή σήμανση έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς αφορά τη γηραιότερη λυγαριά της Ελλάδας —και πιθανόν της Ευρώπης— κάτω από τη φυλλωσιά της οποίας πραγματοποιήθηκε η πρώτη πολεμική σύγκρουση Ελλήνων και Τουρκοαιγυπτίων: η περίφημη μάχη Κάτω Μηναγιών, στον Δήμο Πύλου Νέστορος Μεσσηνίας.
Τα αιωνόβια δέντρα — οι πλάτανοι, οι ελιές, οι ιτιές και οι βελανιδιές— ως επιβιώσαντες «αυτόπτες» και «αυτήκοοι» μάρτυρες των μαχών του Αγώνα που έδωσαν οι πρόγονοί μας πριν από 200 χρόνια δεν θα μπορούσαν παρά να έχουν μία τιμητική θέση στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τη συμβολική μας επέτειο.
Σε αυτά ξαπόστασαν, ξεδίψασαν και χόρτασαν την πείνα τους οι Έλληνες Αγωνιστές και οι Ελληνίδες Αγωνίστριες. Πολλά από αυτά τα δέντρα καταστράφηκαν από τον Ιμπραήμ, γιατί ο ίδιος είχε καταλάβει πάρα πολύ καλά ότι αποτελούσαν όχι μόνο απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωση των Ελλήνων, αλλά και πηγή έμπνευσης για την αγωνιστικότητα των Επαναστατών. Αυτό αποδεικνύεται άλλωστε και από πληθώρα αναφορών της λαϊκής μας παράδοσης και των δημοτικών τραγουδιών.
Μέσα, λοιπόν, από αυτήν την μοναδική δράση που σκεφτήκατε και υλοποιείτε εδώ στη Μεσσηνία, δεν τιμάτε μόνο τους ανθρώπους που άλλαξαν το ρου της Ελληνικής Ιστορίας, βάζοντας τα θεμέλια για τη δημιουργία του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους. Τιμάτε και την βιοποικιλότητα, δηλαδή το περιβάλλον που λειτουργούσε ως δρών παράγοντας για τους Αγωνιζομένους.
Τα υπεραιωνόβια δέντρα —σύμβολο σοφίας, μακροζωίας, ιερότητας, γαλήνης— κατέχουν διαχρονικά κεντρική θέση στον ανθρώπινο πολιτισμό. Συνεχίζουν να αποτελούν μέρος του παραγωγικού πλούτου της πατρίδας μας, αλλά και πηγή έμπνευσης για σύγχρονους καλλιτέχνες, όπως η καταξιωμένη ομογενής καλλιτέχνις Joanna Kordos που ζει στη Μελβούρνη και φιλοτέχνησε αφιλοκερδώς το ειδικό μεταλλικό επετειακό λογότυπο σήμανσης των αιωνόβιων δέντρων.
Παράλληλα, τα αιωνόβια δέντρα, αυτά τα «ζωντανά ιστορικά μνημεία και μνημεία της φύσης», μας δίνουν ένα ανεκτίμητο μάθημα για μέλλον: Η ισορροπία του περιβάλλοντος είναι έννοια συζυγής με την αντίστοιχη της επιβίωσης του ανθρώπου που το κατοικεί. Προστατεύοντας τα αιωνόβια δέντρα μας, διατηρούμε ζωντανά στοιχεία της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς μας, ενώ παράλληλα αφήνουμε μια σημαντική παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.
Για όλους αυτούς τους λόγους, αξίζουν πάρα πολλά συγχαρητήρια στους εμπνευστές και τους διοργανωτές αυτής της δράσης. Κλείνοντας, θέλω, εκ μέρους της Επιτροπής “Ελλάδα 2021”, να εκφράσω την ευχή μου να τελεσφορήσει η πρόταση που υπέβαλε η Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την προστασία και ένταξή τους στη λίστα των «Μνημείων της Φύσης» υπό την UNESCO».
Τα 71 Δέντρα Ελευθερίας της Πελοποννήσου
Νομός Αργολίδος (2)
Ναύπλιο: Πλάτανος, Ελιά (Δήμος Ναυπλιέων)
Νομός Αρκαδίας (10)
Aλωνίσταινα: Έλατο (Δήμος Τρίπολης)
Βαλτέτσι: Πλάτανος (Δήμος Τρίπολης)
Δημητσάνα (Παλαιοχώρι): Πλάτανος (Δήμος Γορτυνίας)
Δόριζα (Εκκλησία Αγ. Ιωάννου Προδρόμου): Δρύς (Δημος Τρίπολης)
Καλτεζές (Ι. Μ. Αγ. Νικολάου): 3 Βελανιδιές (Δήμος Τρίπολης)
Κάνδαλος: Πλάτανος (Δήμος Τρίπολης)
Μαγούλιανα: Πλάτανος (Δήμος Γορτυνίας)
Περθώρι (Εξωκκλήσι Αγ. Γεωργίου): Δρύς (Δήμος Τρίπολης)
Νομός Αχαΐας (5)
Αίγιο: Πλάτανος (Δήμος Αιγιαλείας)
Δροσιά: Πλάτανος (Δήμος Ερυμάνθου)
Καλάβρυτα (Ι.Μ. Αγ. Λαύρας): Πλάτανος (Δήμος Καλαβρύτων)
Πλανητερό: Πλάτανος (Δήμος Καλαβρύτων)
Πλατανιώτισσα: Πλάτανος (Δήμος Καλαβρύτων)
Νομός Ηλείας (11)
Ανδρίτσαινα: Πλάτανος (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Βρίνα: Βελανιδιά (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Γλύφα (Ι.Μ. Αγ. Ελεούσας): Ελιά (Δήμος Πηνειού)
Δάφνη: Ελιά (Δήμος Ήλιδας)
Επικούριος Απόλλωνας: Δρυς (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Επιτάλιο: Πρίνος (Δήμος Πύργου)
Θεισόα: Πλάτανος (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Κάτω Παναγιά: Ελιά (Δήμος Ανδραβίδας – Κυλλήνης)
Κολίρι: Δρυς (Δήμος Πύργου)
Λάλας: Πλάτανος (Δήμος Αρχαίας Ολυμπίας)
Λογγό: Πλάτανος (Δήμος Ανδρίτσαινας – Κρεστένων)
Νομός Κορινθίας (1)
Άνω Τρίκαλα (Μονή Αγ. Βλασίου): Πλάτανος (Δήμος Ξυλοκάστρου)
Νομός Λακωνίας (2)
Άρνα: Πλάτανος (Δήμος Σπάρτης)
Γεωργίτσι: Πλάτανος (Δήμος Σπάρτης)
Νομός Μεσσηνίας (40)
Άγιος Φλώρος: Πλάτανος (Δήμος Καλαμάτας)
Άνω Κοντογόνι: Δρυς (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Καινούριο Χωριό: Ελιά, Σχίνος (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Καλαμάτα: 2 Ελιές (Δήμος Καλαμάτας)
Καλλιθέα: Ελιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Κάτω Αμπελόκηποι: Πλάτανος, Βελανιδιά, Λυγαριά, Πρίνος, Ελιά, Πεύκο, Δρυς (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Κουκουνάρα: Βελανιδιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Κουταλά: Σχίνος (Δήμος Καλαμάτας)
Κρεμμύδια: : 2 Πλάτανοι , Δρυς (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Κυπαρισσία: Πλάτανος (Δήμος Τριφυλίας)
Μαγγανικό: Μουριά (Δήμος Μεσσήνης)
Μανιάκι: Βελανιδιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Μεθώνη: Πλάτανος (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Μεσοχώρι: Πρίνος (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Πλατανόβρυση Πυλίας: Πλάτανος, Χαρουπιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Πύλος: Πλάτανος (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Ραπτόπουλο: Ελιά (Δήμος Τριφυλίας)
Σελλά: 5 Βελανιδιές, 2 Πλάτανοι (Δήμος Τριφυλίας)
Σιδηρόκαστρο: Σφένδαμος, Ελιά (Δήμος Τριφυλίας)
Φιλιατρά: Βελανιδιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Φοινικούντα: Φοίνικας (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
Χώρα: Ελιά (Δήμος Πύλου – Νέστορος)
