Χορηγόσκαλα, το μονοπάτι της θυσίας. Αυτός είναι ο τίτλος κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ που προετοιμάζουν φορείς της περιοχής της Αλαγονίας. Για την πρωτοβουλία που στοχεύει στην ανάδειξη ενός σημαντικού ιστορικού γεγονότος, της θυσίας των γυναικόπαιδων στα βράχια της Χορηγόσκαλας στη Νέδουσα του Ταΰγετου το 1826, ενημερώθηκε ο Δήμαρχος Καλαμάτας Θανάσης Βασιλόπουλος από τον πάτερ Βασίλειο Βεργινάδης, παρουσία του Αντιδημάρχου Σαράντου Μαρινάκη.
Ο Δήμαρχος εξέφρασε την πρόθεση ο Δήμος να υποστηρίξει την εν λόγω πρωτοβουλία.
To ξεχασμένο Ζάλογγο της Μεσσήνιας
Με την είσοδο των Τουρκοαιγυπτίων το Μάϊο του 1826 στον κάμπο της Καρύταινας οι άμαχοι και οι περισσότεροι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, έντρομοι διασκορπίστηκαν στα γύρω βουνά παίρνοντας το δρόμο για τα Πισινά χωριά, προκειμένου να σωθούν.
Ο Ιμπραήμ αφού ολοκλήρωσε την καταστροφή στον κάμπο της Καρύταινας και αξιολόγησε την όλη κατάσταση, ξεκίνησε οργανωμένα για τα Μεσσηνιακά Φρούρια, χωρίζοντας το στράτευμα του σε δύο Σώματα.
Το πρώτο Σώμα με αιχμαλώτους, λάφυρα και τους δυσκίνητους σχηματισμούς ακολουθεί το δρόμο που περνάει από τα Δερβένια του Λεονταρίου, Άγιο Φλώρο και καταλήγει στο Νησί (Μεσσήνη) , με μικρές απώλειες από τον κλεφτοπόλεμο που του έκαναν οι Έλληνες.
Το Δεύτερο Σώμα ακολουθεί το ρέμα του Ξερίλα. Αφού περνά από το Λεοντάρι, την Ποταμιά και την Καμάρα φθάνει στους Γιανναίους, καίγοντας τα πάντα στο διάβα τους.
Στους Γιανναίους, το σώμα αυτό χωρίζεται σε δύο μεγάλες φάλαγγες.
Η πρώτη φάλαγγα κατευθύνεται προς τον Άκοβο, Πολιανή, ενώ η δεύτερη προς Δυρράχι. Οι Ελληνικές εμπροσθοφυλακές, βλέποντας φωτιές στα Σαμπάζικα και στο Δυρράχι συμπεραίνουν ότι οι εχθρικές δυνάμεις κινούνται προς το Μυστρά και τα Πισινά Χωριά και ενημερώνουν το Θ. Κολοκοτρώνη.
Η Φάλαγγα που κατευθύνεται προς τα Σαμπάζικα δεν περνά ανενόχλητη. Οι κάτοικοι που έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και κατευθύνονται προς τα Πισινά Χωριά, έχοντας σύμμαχο την άγρια φύση, ξεμοναχιάζουν μικρά τμήματα Τουρκοαιγυπτίων και τα χτυπούν αλύπητα και αποτελεσματικά.
Από όλους αυτούς τους ανθρώπους που κατευθύνονταν προς τα Πισινά Χωριά για να σωθούν, συγκλονιστικό είναι το δράμα είκοσι ανώνυμων γυναικών με τα παιδιά τους οι οποίες αφού πέρασαν το εξωκλήσι του Αγίου Νικήτα Δυρραχίου, φτάνοντας στην τοποθεσία Χωρυγόσκαλα (Χορηγόσκαλα) κρύφτηκαν πάνω από το ημιονικό μονοπάτι, για να γλυτώσουν από τους Τουρκοαιγύπτιους που τις κατεδίωκαν και κόντευαν να τις φθάσουν. Όταν ανακαλύφθηκε το κρησφύγετο τους άρχισαν να κυλάνε πέτρες προσπαθώντας να συντρίψουν τους διώκτες τους, που τις είχαν προσπεράσει και κατέβαιναν τον ελικοειδή δρόμο. Όσες κινδύνευαν να πιαστούν αιχμάλωτες, έκαναν το προαποφασισμένο πήδημα στα βράχια και το χάος προτιμώντας τον έντιμο θάνατο από τα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Με την πράξη τους αυτή, πέταξαν προς την αιώνια ελευθερία υπογράφοντας με το αίμα τους το συμβόλαιο της μεγάλης αναγέννησης του Ελληνισμού.
