«Εγεννήθηκα εις τα 1770, Απριλίου 3, τη Δευτέρα της Λαμπρής. Η αποστασία της Πελοποννήσου έγινε εις τα 1769. Εγεννήθηκα εις ένα βουνό, εις ένα δέντρο αποκάτω, εις την παλαιάν Μεσσηνία, ονομαζόμενον Ραμαβούνι. Ο πατέρας μου ήτον αρχηγός των αρματωλών εις την Κόρινθον. Κάθεται εκεί 4 χρόνους. Αναχωρεί από την Κόρινθον διά την Μάνην. Έβγαινεν από την Μάνην και εκυνηγούσε τους Τούρκους».
Με αυτά τα λόγια περιγράφει ο ίδιος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, στον συγγραφέα των απομνημονευμάτων του, Γεώργιο Τερτσέτη, την γέννηση του στο βουνό Ραμαβούνι, κοντά στο χωριό Βασιλικό της Μεσσηνίας.
Σήμερα στο μέρος αυτό έχει στηθεί ένας ανδριάντας του αρχιστρατήγου της Ελληνικής Επανάστασης, δίπλα από την ταπεινή εκκλησία του Αγίου Στεφάνου, κάτω από την οποία πηγάζει ακόμα η πηγή που έπλυνε η μητέρα του, τον νεογέννητο Θεόδωρο.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, γιος του Κωνσταντή Κολοκοτρώνη από το Λιμποβίσι Αρκαδίας, έμελλε να γίνει μια από τις ηρωικότερες μορφές της Ελληνικής Επανάστασης. Ο «Γέρος του Μοριά» περιγράφεται ως άνθρωπος με γενναίο παράστημα, σταθερό βλέμμα και βροντερή φωνή. «Οι φυσικές και οι πνευματικές αρετές του, τον έκαναν ικανό για να είναι αρχηγός άτακτων στιφών» (Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, George Finlay).
Ο ίδιος ο απομνημονευματογράφος του, ο Γεώργιος Τερτσέτης στην εισαγωγή της «Διήγησις», προσπαθεί να σκιαγραφήσει την προσωπικότητα του Κολοκοτρώνη. Ανάμεσα σε άλλα διαβάζουμε:
«…..Εχόρευε καλά κατά την συνήθειαν των Ελλήνων. Ετραγουδούσε νόστιμα τα λεγόμενα κλέφτικα τραγούδια. Εις τα τραπέζια ήθελε να μεθά τους άλλους, να γίνωνται γέλια, άνω κάτω έκαμνε τον τόπο να μεθύση άνθρωπο.
Υπόφερνε τα λόγια εις το τραπέζι, αν και πειραχτικά, δια να μη χαλάση την ευθυμίαν. Δια των μεθυσμένων τα λόγια δεν έδινε προσοχήν. Όπλα δεν ήθελε να έχη κανείς εις το τραπέζι.
Ήθελε να κοιμάται έξω, εκοιμάτο ελαφρά, μικρός κτύπος τον εξύπνα και φοβισμένος επιάνετο από τα όπλα του. Είχε βάρδια πάντοτε, τούτο το είχε συνήθεια, πάντοτε ήθελε να έχη εργασίαν.
Θορυβώδης, ήτον σοφιστής δι’ όλα. Εδέχετο τα χωρατά, μάλιστα επήγαινε γυρεύοντας. Με εκείνους όπου συνέτρωγε έκαμνε μύρια πράγματα.
Έρριχνε εις το γάλα ψιλές πετρίτσες, να τσακίζουν τα δόντια τους οι λαίμαργοι, όσοι εβουτούσαν το χουλιάρι (κουτάλι) εις τον πάτον της βεδούρας (ξύλινο δοχείο που χρησιμοποιούσαν οι βοσκοί).
Όταν επεριπάτει και εγνώριζεν ότι είναι στάνες πλησίον του δρόμου, δια να μη τρώγουν οι στρατιώτες το γάλα του τσοπάνη, πολλές φορές έστελνε κρυφά και άδειαζε τους πιτερούς εις τα λεβέτια(καζάνια).
Χωρίς να το γνωρίζουν οι στρατιώτες έτρωγαν το γάλα και ως εκ τούτου τους εκίνα ως καθάρσιον δραστήριον δια πολλάς ώρας. Τους έπιανε στομαχόπονος και από την συχνοκίνησιν και εμέτειαν και πλέον δεν ετόλμουν να φαν γάλα.
Εφοβούντο κι έλεγαν: «Μην είναι ο Κολοκοτρώνης εις το λεβέτι;». Τούτο έγινε παροιμία και ως εκ τούτου οι σύντροφοι του έτρωγαν όλοι φυλακτά και ύποπτα.
Εις το κοιμήθιον τους έρραβε τα φορέματά τους εις το προσκέφαλο κι αλλού. Έξαφνα τους εφώναζε κι εσηκώνοντο με τα προσκέφαλα και άλλα ρούχα επάνω τους.
Τους έχυνε νερό και άλλα πολλά, δεν άφηνε ούτε στιγμή να περάση χωρίς χωρατά….»
Αρχιστράτηγος
Η νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι και η άλωση της Τριπολιτσάς τον ανέδειξαν ως αρχηγό του στρατού της Πελοποννήσου, ενώ στη μάχη των Δερβενακίων οι στρατιωτικές του ικανότητες επιβεβαιώθηκαν ακόμη μια φορά, με αποτέλεσμα να οριστεί αρχιστράτηγος των επαναστατικών δυνάμεων. Με την ευφυία και την τόλμη του, κατάφερε να κρατήσει ζωντανή την Επανάσταση στις κρισιμότερες στιγμές.
Σε μια τέτοια κρίσιμη ώρα, τον Ιούνιο του 1827, ο Κολοκοτρώνης βρέθηκε στην Κορινθία και συγκεκριμένα στο Τρανό Ζευγολατιό της Βόχας, από όπου με επιστολές και παραινέσεις προς τους Έλληνες οπλαρχηγούς των Καλαβρύτων και της Αρκαδίας οργάνωνε την αντίσταση στον Ιμπραήμ, η οποία κορυφώθηκε με τη μάχη στο Μέγα Σπήλαιο.
Κινούμενος αδιάκοπα από τη Βόχα, στη Νεμέα, στο Φενεό, τα Τρίκαλα και τη Ζάχολη, από κάθε σημείο από κάθε μεριά που στεκόταν έστελνε επιστολές, οι οποίες εν πολλοίς είναι άγνωστες. Κρατάμε μία από αυτές το περιεχόμενο της οποίας αποκαλύπτει τόσο τη διχαστική κατάσταση που επικρατούσε στις τάξεις των Ελλήνων σε μια κρίσιμη κι επικίνδυνη για την Επανάσταση στιγμή, όσο και τις σκέψεις, τους πόθους και τις έγνοιες του αληθινού πατριώτη, του Αρχιστράτηγου Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Η επιστολή συντάχθηκε στις 21 Ιουνίου 1827, στο στρατόπεδο του Φενεού και αποτελεί καταπέλτη κατά της αδιαφορίας της κυβέρνησης. Μεταφέρεται, δε, από έναν μοναχό του Αγίου Γεωργίου Φενεού στο Ναύπλιο στην Εθνική Βουλή.
Ας δούμε τι γράφει:
«Προς την εθνικήν Βουλήν
Κύριοι αντιπρόσωποι των λαών της Ελλάδος.
Και ο πλέον αναίσθητος Έλλην έφθασε τέλος πάντων να καταλάβη, ότι από τας διχονοίας και ιδοτελείας κινδυνεύομεν να χαθώμεν, και ήδη είμεθα εις το χείλος του κρημνού, κανείς δεν αγνοεί τους αιτίους ή τα αίτια, αλλά καθένας από ημάς δικαιολογών τον εαυτόν του, αθωώνεται και επιταχύνει ανοήτως ομού με τον ιδικόν του και της Πατρίδος τον όλεθρον.
Αλλ’ άραγε δεν έπρεπε και εις την εσχάτην ταύτην της απωλείας μας στιγμήν να χαθώμεν ενωμένοι, να χαθώμεν εντίμως, ως Έλληνες, ως Χριστιανοί;
Δεν έπρεπε τάχα ημείς οι έχοντες ανωτέραν επιρροιαν, οι παριστώντες τους λαούς, να μεταβάλλωμεν γνώμην, και αν χαθώμεν να μην πάρωμεν καν επί τον τράχηλόν μας τους απλούς πολίτας, οίτινες από κανέν των όσα ωδηγήσαμεν αυτούς δεν έλειψαν ποτέ, επ’ ουδεμία περιστάσεις.
Έμελλεν άρα να χαθή η Ελλάς εν τω μέσω τοσούτων λαμπρών ελπίδων; Έμελλον άρα να υπάγουν εις μάτην αι τόσαι θυσίαι, τα τόσα αίματα τόσων ενδόξων μαρτύρων, τα οποία προσεφέρθησαν και εχύθησαν; Μη δια τον Θεόν Σεβαστοί Αντιπρόσωποι των λαών! Μη δια την Πατρίδα! Διά τας ιεράς σκηνάς των ενδόξων πεσόντων, των οποίων τα αίματα εισέτι αχνίζοντα, φωνάζουν εκδίκησιν κατά του τυράννου, διά την Πίστιν, η οποία περιφρονήθη και περιφρονείται καθ’ ημέραν από αυτούς.
Ας εξυπνήσωμεν από το λήθαργον, ο οποίος μας έχει καταπλακωμένους. Έχομεν καιρόν να σωθώμεν, φθάνει μόνον να θέλωμεν, ομόνοια και προθυμία χρειάζεται προ πάντων·
Οι λαοί της Πελοποννήσου αν ως εκ των περιστάσεων, και της ελλείψεως των μέσων, έπεσαν εις αδράνειαν και τινές εδειλίασαν, δεν έχασαν όμως τη σταθερότητα και την τόλμη των είναι αποφασισμένοι, ν’ αποθάνουν κατά τον όρκο των.
Ζωογονούνται ακόμη με την ελπίδα, ότι φροντίζει δε αυτούς το έθνος. Αλλά Κύριοι, μην επιτρέψετε εις τη συνείδησίν σας να παραμεληθώσιν επιπλέον τα συμφέροντα των λαών. Φροντίσατε δε αυτά καν τώρα.
Δεν σας ζητούν οι Πελοποννήσιοι, ειμή τροφάς και πολεμοφόδια, τροφάς όπως δυνηθούν οικονομούν οπωσούν διότι τον ολίγον άρτον, όπου το άροτρόν των προ ενός χρόνου σχεδόν προητοίμασε, και το τουφέκι των διέσωσεν από τον εχθρόν, είναι έτοιμοι να το φάγωσιν εις τον πόλεμον, εις τα πρόσωπά των είναι εγκεχαραγμένα τα χαρακτηριστικά της γενναιοφροσύνης και της νίκης, αλλά ζητούν τα μέσα δι’ ων αποκτάται αυτή, ζητούν τα φουσέκια!
Φουσέκια φωνάζουν και να πάμεν ν’ αποθάνωμεν ή να ζήσωμεν όλοι.
Ο Γενικός Αρχηγός των Πελοποννησιακών Στρατευμάτων δεν έπαυσεν ουδέ στιγμήν από του να τα αναφέρη προς την Κυβέρνησιν του έθνους την κατάστασιν της Πελοποννήσου, δεν έλειψε να την παρακαλέση θερμώς, να τον εφοδιάση με τα αναγκαία του πολέμου.
Το εσώκλειστο αντίγραφο είναι η τελευταία αναφορά μου υπ’ αριθμ. 457. Αλλά καμία δεν εύρε τον τόπον της. Εις καμίας τα αναφερόμενα ακρόασις δεν εδόθη, και τα πράγματα το απέδειξαν, διότι ούτε απόκρισιν καμμίαν έχει δια παρηγορίαν του εαυτού του και του λαού της Πελοποννήσου.
Αν η παραμέλεια αυτή γίνεται διότι το ζητεί ο Κολοκοτρώνης (καθότι μερικώς η Κυβέρνησις εις τον στρατ. Ανδρέαν Λόντον, όστις κατά την απόφασιν της εθνικής συνελεύσεως, και τη διαταγή του Αρχιστρατήγου, είναι υπό κρίσιν, δε όσα εκατηγορήθη ανουσιουργήματα, και δια τούτο αποκλεισμένος, επί του παρόντος, από την στρατιωτικήν υπηρεσίαν, έστειλε και αρκετάς τροφάς και πολεμοφόδια, και χρησιμεύουν διότι τα θέλει) ας τα έστελνε τουλάχιστον δια το Πελοποννησιακό Στρατόπεδον.
Αλλά τώρα τι ν’ αποκριθή ο Γεν. Αρχηγός εις τα συνερχόμενα στρατεύματα, εις τους συναθροιζόμενους Κορινθίους, εις τους εις Καλάβρυτα φθάσαντες Καρυτινούς και Φαναρίτας και εις τα άλλα περιμένοντα στρατεύματα! Έκρινεν εν τοσούτω χρέος του ν’ αναφερθή κατ’ ευθείαν και προς την Εθνική Βουλήν και διαμαρτύρεται ήδη και ενώπιον αυτής, εναντίον παντός σκοπού, όστις εμποδίζει την πρόβλεψιν των αναγκαίων του πολέμου, και ως εκ τούτου την πρόοδον των πραγμάτων της πατρίδος, δια να δώση λόγον ο αίτιος για την προκύψασαν και προκυψούσαν εις το έθνος ζημίαν, κοινώς και μερικώς, διότι αν δεν λάβη πρόνοιαν η Κυβέρνησις, το κακόν της υποταγής θα διαδοθή εις πολλά μέρη της Πελοποννήσου, και θα φθάσουν και οι προσκυνημένοι μαζί με τους εχθρούς εις την καθέδραν της Κυβερνήσεως, ότι δεν ηξεύρω ποίων λαών πρόσωπον θα φέρωμεν.
Όσον δ’ όσα ατομικώς ως Κολοκοτρώνης πειράζομαι σημαντικώς ενώπιον της Κυβερνήσεως, ολίγον φροντίζω, αν ληφθούν μέτρα περί προβλέψεως των αναγκαίων του πολέμου.
Ας διορισθή και ο αρχηγός του άτακτου ιππικού, ο Γεν. Χατζή Μιχάλης να έλθη εις το στρατόπεδον. Η λύπη της ψυχής μου, δια την οποία καθημερινώς βλέπω δυστυχίαν εις τον λαόν, δεν μου εφάνη να εκτανθώ περισσότερον. Παρεκάλεσα δε ενόρκως τον εγχειριστήν της παρούσης μου Κύριον Συμεών Ιερομόναχον, ν’ αναφέρη τα περισσότερα ως εκ στόματός του, και ας δοθή ακρόασις εις τους λόγους του, και αν ευαρεστηθή, να με αποκριθή με αυτόν οποία μέτρα αν ελήφθησαν.
Παρακαλώ προσέτι να δοθή αντίγραφον της παρούσης μου προς την Σ.Αντικυβερνητικήν επιτροπήν, και προς τον Αρχιστράτηγον να σταλή όμοιον δια να πληροφορηθή και η εξοχότης του την κατάστασιν του Πελοποννησιακού Στρατοπέδου, και να ειδοποιηθή, ότι ο εχθρός πανστρατιά ευρίσκεται εις τον κάμπον Καλαβρύτων, δεν αναφέρομαι προς την εξοχότητά του ιδίως, διότι δεν ηξεύρω εις ποιον μέρος ευρίσκεται.
Μένω με όλο το σέβας
21 Ιουνίου 1827 . Φονιά
Ο Γενικός Αρχηγός Θ. Κολοκοτρώνης».
Γιώτα Χρ. Αθανασούλη
