Απελευθερώνονται, σύμφωνα με γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οργανωμένες και καθοδηγούμενες καταδύσεις σε 91 ναυάγια πλοίων και αεροπλάνων. Τα ναυάγια αποδίδονται στην καταδυτική κοινότητα για καταδύσεις αναψυχής.
Σύμφωνα με την εισήγηση της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, τα 91 ναυάγια πλοίων και αεροπλάνων, αποτελούν την πρώτη ομάδα ναυαγίων, τα οποία θα αποδοθούν στην καταδυτική κοινότητα για καταδύσεις αναψυχής, με συγκεκριμένους όρους. Τα επιλεγμένα ναυάγια από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων , ανήκουν σε μεταλλικά πλοία και αεροσκάφη τα οποία βυθίστηκαν από το 1868 έως και το 1970 -τα περισσότερα από την περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου- και βρίσκονται σε βάθη που κυμαίνονται από 10 έως και 120 μέτρα.
Τι λένε Μενδώνη – Διδασκάλου
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «Ο βυθός των ελληνικών θαλασσών αποτελεί ενάλια κιβωτό της Ιστορίας μας. Οι προστατευμένοι υποθαλάσσιοι χώροι, όπου βρίσκονται ναυάγια από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, αφηγούνται σελίδες της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Ταυτόχρονα, παρουσιάζουν μια ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική, καθώς οι υποβρύχιες περιηγήσεις αποτελούν μία ειδική, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μορφή τουρισμού που προσελκύει επισκέπτες υψηλού επιπέδου και εισοδήματος. Τα εγκαίνια του υποθαλάσσιου μουσείου, στη νησίδα Περιστέρα της Αλοννήσου, τον περασμένο Αύγουστο, και η διεθνής προβολή την οποία προσέλκυσε, είναι η απόδειξη του έντονου διεθνούς ενδιαφέροντος που έχει αναπτυχθεί για τον καταδυτικό τουρισμό και τις προοπτικές που ανοίγει. Ο συνδυασμός των καταδυτικών πάρκων με τους υποθαλάσσιους χώρους που φιλοξενούν και προστατεύουν ιστορικά ναυάγια είναι μέγα πλεονέκτημα για την Ελλάδα. Οφείλουμε να το αξιοποιήσουμε, καθώς προσθέτει υπεραξία στον τουρισμό και δημιουργεί προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών».
Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού και πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων Γιώργος Διδασκάλου δήλωσε ότι «οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ εργάζονται συστηματικά για την τεκμηρίωση και την απελευθέρωση προς την καταδυτική κοινότητα και άλλων σημαντικών ναυαγίων, δημιουργώντας ένα απέραντο, επισκέψιμο, ενάλιο μουσείο».
Τεκμηρίωση των ναυαγίων
Ο βαθμός τεκμηρίωσής τους δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις ο ίδιος. Μεταξύ των 91 αυτών ναυαγίων συμπεριλαμβάνονται ναυάγια, τα οποία βρίσκονται ήδη υπό καθεστώς εντατικής διερεύνησης από την Εφορεία και ναυάγια για τα οποία υπάρχουν λεπτομερείς αναφορές και στα οποία έχουν πραγματοποιηθεί εκτενείς φωτογραφικές σαρώσεις και κινηματογραφήσεις. Τέλος, για κάποια ναυάγια διατίθεται ελάχιστο υλικό τεκμηρίωσης, κυρίως λόγω του μεγάλου βάθους ή των συνθηκών θολερότητας της θάλασσας στις περιοχές που βρίσκονται.
Προκειμένου να ολοκληρωθεί η τεκμηρίωση των ναυαγίων αυτών, προβλέπονται συγκεκριμένοι τρόποι δράσης σε συνεργασία με τους παρόχους καταδυτικών υπηρεσιών, οι οποίοι θα ενταχθούν στο τελικό κείμενο της ΚΥΑ, που θα υπογραφεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
Πού και πώς εμπλέκεται το Υπουργείο Άμυνας
Στον υποβληθέντα κατάλογο, διαχωρίζονται, επίσης, με ειδική σήμανση, τα ναυάγια πολεμικών πλοίων, αεροπλάνων και υποβρυχίων που βυθίστηκαν κατά τις εχθροπραξίες του Α΄ και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα οποία αντιμετωπίζονται ως ειδική ομάδα, καθώς το άνοιγμά τους για καταδύσεις αναψυχής προϋποθέτει την υπογραφή σχετικής ΚΥΑ του Υπουργείoυ Πολιτισμού και Aθλητισμού με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 7 του Νόμου 4688/2020, που καθορίζει ότι «Κατά την κατάδυση στα ναυάγια απαγορεύεται στους καταδυόμενους η οποιαδήποτε επέμβαση ή αλλοίωση στα ναυάγια, καθώς και η συλλογή, αποκομιδή ή και απλή μετακίνηση οποιωνδήποτε αντικειμένων ή τον βυθό πέριξ αυτών», εξασφαλίζεται τόσο η ακεραιότητα των ίδιων των ναυαγίων ως μνημείων, όσο και η ασφάλεια των καταδυόμενων επισκεπτών. Υπό την έννοια αυτή, οι επιτρεπόμενες καταδύσεις αναψυχής συνιστούν μία μη παρεμβατική δραστηριότητα που περιορίζεται στον υδάτινο χώρο που περιβάλλει τα μνημεία και δεν παρεμβαίνει επί των μνημείων, στο εσωτερικό τους.
Τα ναυγάγια που παραδίδονται στην Πελοπόννησο
Περιφέρεια Πελοποννήσου:
1.) Ελληνικό ατμόπλοιο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ.
Βυθίστηκε από τη γερμανική αεροπορία, στον κόλπο των Πλύτρων (Λακωνικός κόλπος) την 26η Απριλίου 1941. Μέγιστο βάθος 28 μέτρα.
2.) Άγνωστο εμπορικό πλοίο, Πρώτη Μεσσηνίας
Βυθίστηκε στα ρηχά της νήσου Πρώτη Μεσσηνίας, στον κόλπο Βουριάς, το 1942. Μέγιστο βάθος 5 μέτρα.
Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος:
3.) Ελληνικό φορτηγό ατμόπλοιο ΒΙΒΗ.
Βυθίστηκε μετά από πρόσκρουση σε νάρκη την 10η Νοεμβρίου 1940 πλησίον του ακρωτηρίου Πάπας στον Πατραϊκό Κόλπο. Βάθος 45 μέτρα.
4.) Ελληνικό φορτηγό ατμόπλοιο ΔΑΡΜΑΣ.
Βομβαρδίστηκε και βυθίστηκε από τη γερμανική αεροπορία την 21η Απριλίου 1941 στη θέση Μποζαΐτικα του Πατραϊκού Κόλπου. Μέγιστο βάθος 45 μέτρα.
5.) Βρετανικό τορπιλοβόλο HMS CHAMOIS.
Βυθίστηκε στον Πατραϊκό Κόλπο δύο ναυτικά μίλια βόρεια του Άραξου την 26η Σεπτεμβρίου 1904, λόγω ατυχήματος που προκλήθηκε κατά τη διάρκεια δοκιμών από αποκόλληση λεπίδας από την προπέλα του. Βρίσκεται σε βάθος 54 μέτρων. Πολεμικό σκάφος.
6.) Γερμανικό φορτηγό ατμόπλοιο MARGEURITE.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη την 13η Οκτωβρίου 1943, στον Πατραϊκό Κόλπο. Μέγιστο βάθος 84 μέτρα.
7.) Ολλανδικό φορτηγό ατμόπλοιο MARS.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη την 30ή Μαίου 1945 στον Πατραϊκό Κόλπο. Μέγιστο βάθος 45 μέτρα.
8.) Ελληνικό φορτηγό ατμόπλοιο ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ.
Βυθίστηκε λόγω καιρικών συνθηκών την 13η Ιανουαρίου 1921, στον Πατραϊκό Κόλπο. Μέγιστο βάθος 45 μέτρα.
9.) Ελληνικό ναρκαλιευτικό ΝΕΣΤΟΣ.
Βυθίστηκε στον Ψαθόπυργο την 23η Απριλίου 1941 από τη γερμανική αεροπορία. Μέγιστο βάθος 48 μέτρα. Πολεμικό πλοίο.
10.) Βρετανικό ναρκαλιευτικό ΒΥΜS 2077.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη, την 25η Οκτωβρίου 1944, στον Πατραϊκό Κόλπο. Μέγιστο βάθος 60 μέτρα. Πολεμικό σκάφος.
11.) Νορβηγικό φορτηγό ατμόπλοιο SVEN JARL.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη την 17η Ιανουαρίου 1948 ,κοντά στις εκβολές του ποταμού Εύηνου. Μέγιστο βάθος 42 μέτρα.
Τα ναυάγια σε Σαρωνικό – Αργοσαρωνικό
Περιφέρεια Αττικής
1) Ελληνικό επιβατηγό ατμόπλοιο ΠΑΤΡΙΣ.
Βυθίστηκε, από ατύχημα, την 15η Ιουνίου 1927, πλησίον της νησίδας Πάτροκλος στον Σαρωνικό Κόλπο. Μέγιστο βάθος 72 μέτρα.
2) Βρετανικό καλωδιακό πλοίο RETRIEVER.
Βυθίστηκε από τη γερμανική αεροπορία, τον Απρίλιο του 1941, πλησίον του αεροδρομίου του Ελληνικού. Μέγιστο βάθος 54 μέτρα.
3) Βρετανικό φορτηγό ατμόπλοιο CLAN CUMMING.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη, τον Απρίλιο του 1941, ανατολικά της Αίγινας. Μέγιστο βάθος 90 μέτρα.
4) Ιταλικό ναρκαλιευτικό R.D.7.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη, την 15η Ιουνίου 1942, νοτιοδυτικά της Αίγινας. Μέγιστο βάθος 100 μέτρα. Πολεμικό πλοίο.
5) Ιταλικό φορτηγό ατμόπλοιο MONROSA.
Βυθίστηκε την 25η Οκτωβρίου 1941, ανοικτά της Αναβύσσου, από βρετανικό υποβρύχιο. Μέγιστο βάθος 92 μέτρα.
6) Ελληνικό φορτηγό ατμόπλοιο ΠΕΤΑΛΛΟΙ.
Βυθίστηκε από τη γερμανική αεροπορία την 6η Απριλίου 1941, βορειοανατολικά της Αίγινας. Μέγιστο βάθος 76 μέτρα.
7) Ιταλικό τορπιλοβόλο ALDEBARAN.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε βρετανική νάρκη την 20ή Οκτωβρίου 1941 πλησίον της νησίδας Σαν Τζώρτζης. Μέγιστο βάθος 102 μέτρα. Πολεμικό πλοίο.
8) Γερμανικό αποβατικό LOKFÄHRE.
Βυθίστηκε από συμμαχικά πυρά πλησίον της νήσου Αρσίδας, την 10η Οκτωβρίου 1944. Μέγιστο βάθος 108 μέτρα. Πολεμικό πλοίο.
9) Ιταλικό αντιτορπιλικό CURTATONE,
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη πλησίον των Φλεβών, την 20ή Μαίου 1941. Μέγιστο βάθος 96 μέτρα. Πολεμικό πλοίο.
10) Ελληνικό αντιτορπιλικό ΥΔΡΑ.
Βυθίστηκε πλησίον της νησίδας Λαγούσα (Αίγινα), την 22α Απριλίου 1941. Μέγιστο βάθος 54 μέτρα. Πολεμικό πλοίο.
11) Ελληνικό ατμόπλοιο ΡΟΖΑ ΒΛΑΣΗ.
Βυθίστηκε από μετατόπιση φορτίου ,νότια του Σουνίου, την 24η Δεκεμβρίου 1959. Μέγιστο βάθος 60 μέτρα.
12) Ελληνικό ναυαγοσωστικό ΜΙΜΗΣ.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη ανατολικά της Αίγινας, την 29η Μαρτίου 1941. Μέγιστο βάθος 80 μέτρα.
13) ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ, Σαλαμίνα.
Βυθίστηκε την 21ή Απριλίου 1941, στη θέση Κακή Βίγλα Σαλαμίνας. Μέγιστο Βάθος 45 μέτρα.
14) Ιταλικό τορπιλοβόλο ALTAIR.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε βρετανική νάρκη, την 20ή Οκτωβρίου 1941, πλησίον της νησίδας Πάτροκλος. Μέγιστο βάθος 130 μέτρα. Πολεμικό πλοίο.
15) Ιταλικό αεροσκάφος Savoia-Marchetti SM 79 «Sparviero».
Κατέπεσε από έλλειψη καυσίμων, την 5η Αυγούστου 1944, πλησίον του Πόρου. Μέγιστο βάθος 60 μέτρα. Πολεμικό αεροπλάνο.
16) Γερμανικό υποβρύχιο U-133.
Βυθίστηκε από πρόσκρουση σε νάρκη την 14η Μαρτίου 1942, ανατολικά της Αίγινας. Μέγιστο βάθος 74 μέτρα. Πολεμικό υποβρύχιο.
