Γράφει ο Καμύ για ένα ταξίδι επιστροφής του μια χειμωνιάτικη μέρα από την Γαλλία στην Αλγερία, στον αρχαιολογικό χώρο της Τιπαζά, όπου είχε να τον επισκεφτεί από τότε που ήταν έφηβος. Είναι ένας αγαπημένος χώρος για τον συγγραφέα, ο οποίος συγκινείται βαθύτατα από αυτήν την βουτιά στο εφηβικό του παρελθόν και συνεχίζει: «…μου φαινόταν πώς επιτέλους ξαναγύριζα στο λιμάνι, για μια στιγμή τουλάχιστον, μια στιγμή που δεν θα τελείωνε ποτέ πιά».
Βρήκε την «μαγική του άχρονη στιγμή» επισκεπτόμενος τον άγιο τόπο των αρχαίων ερειπίων, στην οποία μπορούσε να ξαναγυρίζει, όποτε ένοιωθε δυσάρεστα.
Όλοι μπορούμε να ζούμε ένα ανίκητο καλοκαίρι μέσα στο καταχείμωνο, ιδιαίτερα τώρα αυτήν την εποχή που είναι αφιερωμένη στον Ποσειδώνα, έναν Θεό βίαιο που κυβερνά αυτόν τον μήνα, με τις θαλασσοταραχές και τις φουρτούνες του και που είναι ο Θεός όλων των υδάτινων πόρων της Γής, αλλά και του ύδατος του ανθρώπινου σώματος. Θεός των συναισθημάτων που, αν είναι βίαια, μας κατακλύζουν, ενώ αν τα τιθασσεύουμε, συμπλέουμε με αυτά και δεν συντριβόμαστε , για την ακρίβεια γινόμαστε λιγότερο αγχώδεις και καταθλιπτικοί.
Τα βασικά συναισθήματα είναι θυμός, θλίψη, φόβος (στίς ψυχοπαθολογικές του μορφές, φοβία και πανικός), έκπληξη (σοκ), αποστροφή (φρίκη), ντροπή (απογοήτευση, αμηχανία, ταπείνωση), απάθεια, νωθρότητα αλλά και απόλαυση, ενθουσιασμός, αγάπη, κουράγιο, ελπίδα, πίστη και ηρεμία, ανάμεσα σε άλλα συναισθήματα. Τα συναισθήματά μας είτε μας πνίγουν σαν πλημμυρίδα και καταστρεφόμαστε, είτε ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους και γινόμαστε πληρέστεροι.
Μέσω της οδύνης οι άνθρωποι γίνονται πνευματικότεροι και αποκτούν διόραση και συμπόνοια. Μήπως δεν βοηθά ο πόνος να προσεγγίσουμε το κέντρο της αγάπης και να σκεφτόμαστε με την καρδιά μας περισσότερο, παρά με το μυαλό μας; Ιδιαίτερα αυτή την εποχή που αν κοιτάξουμε γύρω μας θα διαπιστώσουμε πως άλλοι άνθρωποι είναι σε χειρότερη κατάσταση από εμάς. Πρώτη φορά στην δική μας γενιά, η Ανθρωπότητα έχει φτάσει πάλι σε σημείο Καμπής και ή θα καλωσορίσει την Αβεβαιότητα, γιατί η πραγματικότητα είναι αβέβαιη ή θα χαθεί κάτω από τα κύματα τών ανεξέλεγκτων αρνητικών συναισθημάτων της.
Ο Goleman στο βιβλίο του «Συναισθηματική Νοημοσύνη» αναφέρει πώς με το τεστ της καραμέλας, ένα πείραμα που ξεκίνησε την δεκαετία του ’60 σε ένα νηπιαγωγείο εξετάστηκε η σημασία της υπομονής στην μετέπειτα ικανότητα αντοχής σε στρεσσογόνες καταστάσεις: Ο υπεύθυνος του πειράματος είπε στα παιδάκια, αν περιμένετε ώσπου να τελειώσω κάποια δουλειά μου, θα έχετε δύο λιχουδιές σε αντάλλαγμα. Αν δεν μπορείτε να περιμένετε μέχρι τότε, μπορείτε να έχετε μόνο μία – αλλά μπορείτε να την έχετε αμέσως.
Ορισμένα τετράχρονα παιδιά ήταν σε θέση να περιμένουν δεκαπέντε ως και είκοσι ατέλειωτα λεπτά, ώσπου να γυρίσει ο υπεύθυνος του πειράματος. Θέλοντας να βοηθήσουν τον εαυτό τους σ’ αυτή την προσπάθεια, σκέπαζαν τα μάτια τους, για να μην είναι καρφωμένα στον πειρασμό ή κουβέντιαζαν με τον εαυτό τους, τραγουδούσαν, έπαιζαν παιχνίδια με τα χέρια και με τα πόδια τους, μερικά προσπάθησαν μάλιστα να αποκοιμηθούν. Αυτοί οι θαρραλέοι πιτσιρίκοι πήραν δύο καραμέλες για ανταμοιβή. Άλλοι πιο παρορμητικοί, άρπαξαν τη μια καραμέλα, δευτερόλεπτα σχεδόν από τη στιγμή που ο υπεύθυνος εγκατέλειψε το δωμάτιο.
Η διαγνωστική σπουδαιότητα αυτής της στιγμιαίας παρόρμησης ή της υπομονετικής αναμονής φάνηκε μετά από δώδεκα με δεκατέσσερα χρόνια, (η μελέτη συνεχιζόταν), όταν αυτά τα παιδιά μελετήθηκαν στην εφηβεία τους. Η συναισθηματική και κοινωνική διαφοροποίηση τών παιδιών που είχαν αρπάξει τη μια καραμέλα, συγκριτικά με τα άλλα που είχαν κάνει υπομονή και ανταμείφθηκαν με τις δύο, ήταν εντυπωσιακή. Αυτοί που είχαν αντισταθεί στον πειρασμό στα τέσσερά τους χρόνια εξελίχθηκαν ως έφηβοι, πιο ικανοί κοινωνικά, προσωπικά πιο αποτελεσματικοί, γεμάτοι αυτοπεποίθηση και ικανότεροι να αντιμετωπίσουν τις απογοητεύσεις της ζωής.
Οι Shamaya γράφουν στο «Γαλάζιο βιβλίο της επίγνωσης» : «Είναι εύκολο να έχει κανείς πίστη, όταν τα πράγματα τού έρχονται βολικά. Αν μας συμβαίνει κάτι τέτοιο, νιώθουμε πως όλα στον κόσμο πάνε καλά. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό πράγμα να διατηρούμε αυτή την «χαρούμενη αντιμετώπιση» και όταν οι καταστάσεις είναι δυσάρεστες. Μπροστά στις δυσκολίες οι άνθρωποι συχνά καταφεύγουν στις αρνητικές σκέψεις. Αρχίζουν να παραπονιούνται πως όλα τούς πάνε στραβά και, πριν ακόμα το καταλάβουν, περνούν στο δριμύ βασίλειο των επικρίσεων για τους άλλους και για τον εαυτό τους.
Οι πνευματικά υγιείς άνθρωποι διατηρούν εμπιστοσύνη που δεν περιορίζεται στις περιόδους που τα πράγματα εξελίσσονται όπως αυτοί θέλουν. Είναι μια «πίστη» που δεν γνωρίζει όρια και που τους επιτρέπει να εκτιμούν τις περιόδους της θλίψης όπως και αυτές της χαράς, τις στιγμές της αναστάτωσης όπως και αυτές της γαλήνης. Μια τέτοια «πίστη» σχετίζεται με μια βαθιά και μόνιμη επίγνωση πως, παρά την εξωτερική τους εμφάνιση, τα πράγματα πάντα ταιριάζουν μεταξύ τους με κάποιο τρόπο – έστω κι αν δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το πώς και το γιατί. Είναι μια πίστη που πάντα αγκαλιάζει τα πράγματα όπως έρχονται».
Οι πνευματικά υγιείς άνθρωποι γνωρίζουν βαθιά μέσα τους την αλήθεια τού ρητού: «Κάθε εμπόδιο για καλό» – και η ζωή τους εκφράζει αυτή την αντίληψη. Η αίσθηση πως τα πάντα ανήκουν σε ένα μεγαλύτερο σχέδιο κυριαρχεί στην κοσμοθεωρία τους. Μια τέτοια αντίληψη αποτελεί την ουσία της αληθινής σοφίας».
Θυμάμαι μια ιστορία η οποία μιλάει για κάποιον μεγάλο πνευματικό δάσκαλο, ο οποίος ξαφνικά αρρώστησε και παρέλυσε. Οι μαθητές του άρχισαν να κλαίνε και να οδύρονται. Πού θα τους άφηνε μόνους; Οι μέρες περνούσαν και οι μαθητές συνέχισαν να κλαίνε και να έχουν απελπιστεί. Ο δάσκαλος δεν αρνήθηκε τους γιατρούς που έτρεξαν να τού παρέχουν βοήθεια. Την έκτη ημέρα, με αδύναμες κινήσεις ακόμα, ζήτησε ένα ποτήρι νερό, τού το έφεραν, έβαλε το χέρι του μέσα και έπιασε λίγες σταγόνες και ράντισε την πλευρά τού σώματός του που είχε παραλύσει. Άρχισε να νοιώθει καλύτερα. Την έβδομη ημέρα ήταν εμφανώς καλύτερα. Άρχισε να τους εξηγεί πως δεν πρέπει να επηρεάζονται από τα φαινόμενα. Πρέπει να διατηρούν την πίστη στον εαυτό τους και να μην επηρεάζονται από τα γεγονότα, όσο ζοφερά κι αν φαίνονται ότι είναι.
Η αισιόδοξη διάθεση βοηθά στην διατήρηση της ψυχικής και σωματικής υγείας, ακόμα κι όταν όλα γύρω μας δείχνουν σκοτεινά και αδιέξοδα. Κι ακόμα, η ψυχική διάθεση έχει μια απίστευτη μεταδοτικότητα στο περιβάλλον, στους άλλους ανθρώπους, στην Φύση.
Μια ψυχίατρος γνωστή (Shafica Karagulla) για τις έρευνές της στην ανθρώπινη συμπεριφορά και ανθρώπινη αύρα από το 1973, παρέχει ενδείξεις για το πώς ο άνθρωπος παράγει και μορφοποιεί τα πράγματα με την ατομική του χρήση ενέργειας. Γι’ αυτό καταλήγει, όταν ο άνθρωπος γίνεται βίαιος, η φύση γίνεται βίαιη. Ερεθίζει το περιβάλλον ολόγυρά του.
Μια γιορτή μέσα στον χειμώνα
Στις μέρες του Ησίοδου, αλλά και πιο παληά, στις μέρες τού Ορφέα, η αστρονομική γνώση των Αρχαίων έλεγε: «… Όταν ο Ζεύς ο Υδροχόος περιφέρεται, να μη ταξιδεύσης, διότι τότε η θάλασσα είναι άγρια (τρικυμιώδης). Όταν ο ίδιος υδροχόος Ζεύς είναι εις τους Ιχθύς, καλόν είναι να κάνεις γάμο, και τα υπόλοιπα, με όμοιο τρόπο.»
Ο Ποσειδώνας λοιπόν, σε κείνον τον κυκλικό χρόνο της Αρχαιότητας, ήταν υιός του Κρόνου και της Ρέας, αδελφός του Δία και του Πλούτωνα. Κατοικούσε σε ανάκτορο στον βυθό της θάλασσας με την σύζυγό του Αμφιτρίτη, και μεταφερόταν σε άρμα που σύρεται στα κύματα με θυμωμένα άλογα, που έχουν χρυσές χαίτες και περιστοιχιζόταν από Τρίτωνες και άλλες θαλάσσιες θεότητες και τέρατα. Εν γένει εθεωρείτο άγριος και οργίλος θεός, αλλά όταν ήταν ήρεμος και γαλήνιος , αποκαλείτο «Σωτήρ», έχοντας ως ιερό του ζώο το δελφίνι. Άλλα προσωνύμιά του ήταν «Ενοσίχθων», «Γαιήοχος» και «Κυανοχαίτης» γιατί συντάραζε την θάλασσα, έσειε την γη , άνοιγε σ’ αυτήν πηγές ή βάραθρα και είχε μαλλιά και γένια στο χρώμα της θάλασσας, το κυανό. 
Η γιορτή μέσα στο καταχείμωνο ήταν τα Αλώα, μια γυναικεία γιορτή προς τιμήν της Δήμητρας, κατά την οποία έτρωγαν γλυκά που είχαν σεξουαλικά σχήματα και τών δύο φύλων. Οι περισσότερες ετήσιες εορτές ήταν κατά κύριο λόγο αγροτικές. Η γονιμότητα ήταν ο κύριος στόχος πίσω από κάθε τελετουργική δραστηριότητα και γίνονταν προς τιμήν τής Δήμητρας και τού Διονύσου. Πολλές από τις αφιερωμένες στη Δήμητρα εορτές, γιορτάζονταν μυστικά από τις γυναίκες, και είχαν καθαρτήρια λειτουργία, αδιαμφισβήτητα λόγω της στενής σχέσης γυναικών , Γής, γονιμότητας καθώς και μιάς προηγούμενης Μητριαρχικής ιστορικής περιόδου. Εξ άλλου οι γιορτές αυτές ήταν από τις σπάνιες ευκαιρίες που είχαν οι γυναίκες για να συγκεντρωθούν εκτός σπιτιού, ιδιαίτερα τον Χειμώνα.
Η γιορτή τελούνταν με την έναρξη του κλαδέματος των αμπελιών και τού ανοίγματος τού νέου κρασιού, (Πιθοίγια), δηλαδή άνοιγαν τους πίθους με το πρώιμο κρασί. Συνήθιζαν να μεταφέρουν τούς πρώτους καρπούς από την Αθήνα στην Ελευσίνα και να σταματούν στα αλώνια. Επίσης στη γιορτή υπήρχε πομπή του Ποσειδώνα πού ήταν πιο αρχαίος θεός. Στην Ελευσίνα δεν ήταν ακόμα θεός τής θάλασσας. Ήταν «Φυτάλμιος», δηλαδή θεός των φυτών.
Ήταν μια γιορτή μάλιστα όπου η ιέρεια και όχι ο Ιεροφάντης, παρουσίαζε τις προσφορές. Αυτές οι προσφορές ήταν αναίμακτες, δεν υπήρχε δηλαδή θυσιαζόμενο ζώο. Οι έφηβοι πρόσφεραν ταύρους (το αρχέγονο ζώο του Ποσειδώνα) και μετείχαν σε κάποιο είδος ταυρομαχίας. Οι γυναίκες είχαν ιερά σύμβολα και τών δύο φύλων και πρόφεραν κάθε είδους άσεμνους σαρκασμούς και αστεία. Στο τέλος προσφερόταν γεύμα από κάθε φαγητό που παράγει η γή και η θάλασσα, εκτός από εκείνα που απαγορεύονται στα μυστήρια, δηλαδή (ρόδι, μήλο, οικόσιτα πουλερικά, αυγά, κουκιά και μπαρμπούνια) γιατί αυτά θεωρούνταν χθόνιες και όχι «ευγενικές τροφές». Οι γιορτές αυτές δείχνουν ότι υπήρχε η αρχική περίοδος της Θεάς, όπου η αρσενική θεότητα δεν έχει σχεδόν καθόλου σημαντική παρουσία. Την συνέχεια διαδέχεται η αντίθετη φάση κατά την οποία η αρσενική θεότητα αναλαμβάνει τον κυρίαρχο ρόλο. Και τελικά το κλασσικό στάδιο, όπου οι δύο όψεις βρίσκονται σε αλληλεπίδραση, όπου ο Δίας παντρεύεται την Θεά και κατόπιν διαδραματίζουν από κοινού τον ρόλο τού θεϊκού ζεύγους.
Ο Θεός ακόμα δεν πέθανε, ο Θεός μετασχηματίζεται.
Μία μέθοδο που χρησιμοποιώ στα πολύωρα αεροπορικά μου ταξίδια από την αρχή ακόμα τού ταξιδιού είναι ο οραματισμός μου ότι έχω ήδη φθάσει στον προορισμό μου και πίνω καφέ στο αεροδρόμιο προορισμού ή ότι η ημέρα είναι ηλιόλουστη και επισκέπτομαι το Μουσείο της πόλης την οποία δεν έχω ακόμα δει, μόνον φανταστεί από σκόρπιες εικόνες και πληροφορίες.
Κάτι έχουν να μας πουν οι Αρχαίοι Έλληνες. Να ενώσουμε το παζλ για να δούμε σε ποιού χωροχρόνου το αεροδρόμιο θα κατέβουμε για να πιούμε τον καφέ μας;
Φωτογραφίες: Α. Κομνηνός
