Όλοι οι λαοί έχουν γιορτές και ημέρες ανάπαυσης κατά τις διάφορες εποχές τού έτους.
Στην Δύση, οι Έλληνες είχαν τις περισσότερες και τις μεγαλοπρεπέστερες εορτές. Μετά ακολουθούσαν οι Ρωμαίοι.
Είναι λοιπόν πιθανό να καθιέρωσαν τις πρώτες και επισημότερες γιορτές οι γεωργοί, μάλιστα δε ο Αριστοτέλης λέει ότι οι αρχαίοι γιόρταζαν μόνο δύο γιορτές: μία μετά τη συγκομιδή του σιταριού και μία άλλη μετά τον τρύγο.
Αυτή ήταν η πρώτη αιτία των γιορτών, να αναπαυθούν δηλαδή οι άνθρωποι και να ευχαριστήσουν τον Θεό για τους καρπούς.
Η δεύτερη αιτία καθιέρωσης των εορτών ήταν οι περιοδικές κινήσεις των ουρανίων σωμάτων.
Τρίτη, ήταν η ανάμνηση αξιόλογων συμβάντων και
τέταρτη ήταν η απότιση τιμής σε άξιους και ονομαστούς ήρωες.
Έτσι λοιπόν οι γιορτές ήσαν αστρονομικές, γεωργικές, θεογονικές και πολιτικές.
Η πολιτική διάσταση βέβαια ήταν διάσπαρτη σε όλες.
Η κοινωνική λειτουργία της μυθολογίας δεν έχει σκοπό να διευρύνει το νου, όπως το κάνουν τα απόκρυφα μυστήρια, αλλά να δεσμεύσει τους κατοίκους ενός τόπου σε μια αμοιβαία υποστήριξη, προσφέροντάς τους εικόνες που αφυπνίζουν το συναίσθημα και την καρδιά. Επίσης οι γιορτές τούς βοηθούσαν να αναγνωρίζουν την ομαδικότητα και έτσι να μην ξεφεύγουν από την ομάδα.
Το Αρχαίο Ελληνικό Ημερολόγιο, απεικονίζοντας τον χορό τής Σελήνης γύρω από την Γή (μήνας) και την περιστροφή της Γής γύρω από τον Ήλιο (έτος) καθώς και την περιστροφή τής Γής γύρω από τον άξονά της (ημέρα), συνετέλεσε στην διαμόρφωση του Σεληνοηλιακού Ημερολογίου, το οποίο εντέλει καθιέρωσε ο Σόλων.
«…το Σεληνιακό – Ηλιακό Ημερολόγιο χάρις στον 13ο εμβόλιμο μήνα πού εντάσσεται στο Σεληνιακό Έτος τών 12 μηνών, συνδυάζει τον Σεληνιακό με τον Ηλιακό Κύκλο, ώστε να προσδιορίζει καθημερινά με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια την θέση τού Ανθρώπου μέσα στον Χωροχρόνο. Μόνο σ’ αυτό το Ημερολόγιο το έτος έχει νόημα να αποτελείται από 12 μήνες, καθώς από την διαίρεση των 365 ημερών του Ηλιακού Έτους διά τού 4 τών 4 εποχών, εξάγονται κατά προσέγγιση 3 σεληνιακοί μήνες – οπότε το 12 ταιριάζει και αριθμολογικά, (δηλ. το 3Χ4), με τους δύο φωτοδότες μας του Ουράνιου Θόλου, συνδυάζοντας την Σεληνιακή τριάδα (το 3 συμβολίζει την Σελήνη λόγω των τριών φάσεών της) με την Ηλιακή τετράδα τών Εποχών». (Ε.Κοσκινά, 2007).
Κάθε μήνας είχε είτε 30 ημέρες και ονομαζόταν πλήρης μήνας, είτε 29 ημέρες και λεγόταν κοίλος μήνας και χωριζόταν σε τρία δεκαήμερα.
Για να κατανοήσουμε αυτόν τον Κύκλο πρέπει να θυμηθούμε τον Παράκελσο (Ελβετός γιατρός του 16ου αιώνα) πού πίστευε και όχι μόνον αυτός, ότι τα άστρα και οι πλανήτες εκπέμπουν ένα είδος αόρατου ρευστού που επηρεάζει την ζωή και την υγεία των ανθρώπων. Η Ιατρική όπως και η Μυθολογία και η Τελετουργία, έχουν σαν λειτουργία να διατηρούν το ανθρώπινο είδος σε αρμονία με τους νόμους της φύσης. Η σύγχρονη Ιατρική μας λέει ότι, η πίεση ενός ανθρώπου είναι φυσιολογική, αν ο παλμός του είναι 60 σφύξεις το λεπτό. Αυτή είναι και η πίεση ενός φυσιολογικού αθλητή, ο οποίος βρίσκεται σε αρμονία και με τη φύση του και με το ρυθμό τού σύμπαντος.
Οι αρχαίες γιορτές ήταν αφιερωμένες κυρίως στον Ήλιο (Απόλλωνα) και στην Σελήνη (Αρτέμιδα), τους δύο πιο σημαντικούς Θεούς του Ελληνικού Πανθέου. Από τις αστρονομικές γιορτές, η πρώτη γιορτή ήταν του Ηλίου που την γιόρταζαν σε διάφορες εποχές, με διάφορα ονόματα και αναφέρονταν σε διάφορα αίτια τα οποία απεικόνιζαν πάντοτε τον Ήλιο με τις συμβολικές τελετές της κίνησής του. Ορισμένοι γιόρταζαν στην αρχή του νέου έτους, άλλοι την άνοιξη, καλοκαίρι ή και φθινόπωρο τις συμβολικές τελετές που απεικόνιζαν την τροχιά του.
Στην Αττική ξεκινούσαν την χρονιά από το Θερινό Ηλιοστάσιο (αφού θεωρούσαν ότι ο Ήλιος ερχόταν από την Υπερβόρεια Χώρα), άλλοι ξεκινούσαν την χρονιά μετά την Φθινοπωρινή Ισημερία πού θεωρούσαν ότι αποχωρούσε ο Ήλιος από την Γη, μειώνοντας τις αχτίνες και την θερμότητά του μέχρι την επόμενη επανεμφάνισή του στην Εαρινή Ισημερία.
Άλλωστε και σήμερα φυσιολογικά το έτος ξεκινά από το φθινόπωρο, όσον αφορά την εκπαίδευση, ή και τον αγροτικό τομέα με την σπορά ακόμα και με το εμπόριο με τα νέα εμπορεύματα.
Ακόμα περισσότερο τότε επειδή όλα τα σημαντικά γεγονότα της χρονιάς σηματοδοτούσαν οι αγροτικές εργασίες και τα πολιτικά / πολεμικά γεγονότα στις κοινότητες των παλαιών ανθρώπων, γιόρταζαν και τιμούσαν όλους τους Θεούς και τις Θεές. Κάτι σαν το σημερινό Αγιολόγιο – Εορτολόγιο πού χρησιμοποιούμε εμείς και κάθε ημέρα έχει τον Άγιό της.
Όπως ο Ήλιος καθόριζε το έτος, έτσι και η πρώτη μέρα του έτους είναι η μεγαλύτερη της χρονιάς με τον Ήλιο σε όλο του το μεγαλείο, δηλαδή με το Θερινό Ηλιοστάσιο, έτσι και η Σελήνη καθορίζει τον μήνα, και πρώτη μέρα του κάθε μήνα είναι η κάθε Νέα Σελήνη/ Νουμηνία.
Η κάθε νέα Σελήνη λοιπόν αποτελούσε την έναρξη του επόμενου Σεληνιακού μήνα / Κύκλου.
Ο Απόλλων (ο Ήλιος) εκχωρούσε, «δάνειζε» μέρος της Αίγλης του σε έναν διαφορετικό θεό κάθε μήνα. 
Η χρονιά ξεκινούσε με τον Ερμή, τον Αγγελιαφόρο Θεό που φέρνει την αγγελία της έναρξης, της εμφάνισης του Ήλιου. Το Θέρος χωριζόταν σε τρεις μήνες με πρώτο τον Εκατομβαιώνα, πρώτο μήνα του έτους και τού καλοκαιριού, με την θερμοκρασία στα ύψη. Πρώτος μήνας μετά το Θερινό Ηλιοστάσιο πού θεωρείται και ο πρώτος μήνας τού έτους. Πήρε το όνομά του από την επωνυμία Εκατόμβαιος τού Απόλλωνα, ως ο Θεός με τα εκατό βόδια, δηλαδή την πανίσχυρη δύναμη των εκατό βοδιών του Απόλλωνα (των ακτίνων του Ήλιου). Η ζέστη δηλώνει ζωντάνια, οπότε και υγεία. Αλλά όταν καίει πολύ ο Ήλιος λέμε (Κυνικά καύματα1). Θεός της υγείας ο Απόλλων και Θεός της Ιατρικής ο γιός του Απόλλωνα, ο Ασκληπιός. Με την ζέστη και το φώς, ο Απόλλων δίνει υγεία και ευταξία και επίσης εξαγνίζει. Προστατεύει την Μουσική και τις Τέχνες με την λύρα του οδηγώντας τις εννέα Μούσες. Δίνει χρησμούς και βλέπει ξεκάθαρα, ιδιαίτερα στον Μεσογειακό νότο με αυτό το αδυσώπητο φώς και τα σαφή όρια ανάμεσα στην Ημέρα και την Νύχτα. Ο μήνας είχε 30 ημέρες. Διαρκεί δε από τις 16 Ιουλίου – 15 Αυγούστου.
Τον δεύτερο μήνα γιορτάζονταν εκ νέου ο Απόλλων, ως προστάτης τών γειτονικών σχέσεων και τών μετακομίσεων (Μεταγειτνιών) και αυτός ο μήνας ήταν αφιερωμένος στον Δία. Το όνομά του, «Μεταγειτνιών», ετυμολογείται από την αλλαγή γειτόνων και η γιορτή ήταν αφιερωμένη στον Μεταγείτνιο Απόλλωνα. Μετά το ξύπνημα της Ζωής, ο Νούς / Δίας μας καθοδηγεί να συνυπάρχουμε σε κοινότητες. Τα Μεταγείτνια σημαίνει την χαρά και την ικανοποίηση που αισθάνονται οι άνθρωποι από την γειτνίαση με άλλους ανθρώπους. Η μεγαλύτερη γιορτή τού μήνα αυτού ήταν τα Παναθήναια πού σήμαινε «γιορτή για όλους τους Αθηναίους». 
Ο Θησέας ήταν αυτός που ένωσε τους Δήμους της Αττικής και όρισε την Αθήνα ως πρωτεύουσα. Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στην Θεά Αθηνά. Ο μήνας αυτός είχε 29 ημέρες, από τις 16 Αυγούστου – 15 Σεπτεμβρίου.
Ο τρίτος μήνας, τα Βοηδρόμια (βοή – δρόμος: Αυτός πού τρέχει προς την βοή, για να βοη – θήση, εκ του βοή + θέω/τρέχω), γιορτή προς τιμή πάλι τού Απόλλωνα τού Βοηδρομίου ο οποίος σπεύδει προς βοήθεια των Αθηνών, όπως το έκανε ο Θεός στην μάχη τού Θησέα με τις Αμαζόνες. Τότε που οι αυτές οι Μητριαρχικές φυλές (προτού εγκαθιδρυθεί η Πατριαρχία) επιτέθηκαν στην Αττική αλλά νικήθηκαν. Ο Θησέας δημιούργησε την Αθήνα και : «…αν η πόλη κατοικείται σήμερα, οφείλεται σ’ αυτόν τον ήρωα» όπως λέει και ο Πλούταρχος στο βιβλίο του «Περί φυγής».
Ο Βοηδρομιών ήταν αφιερωμένος στην Δήμητρα οπότε γιορτάζονταν στην Ελευσίνα και τα Μεγάλα Μυστήρια της Δήμητρας. Έτσι τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν η μέγιστη γιορτή της Ελλάδας προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης, από την Ελευσίνα. Γιορταζόταν δε για εννέα ημέρες και κατά την διάρκεια της γιορτής αυτής δεν επιτρεπόταν ούτε να φυλακισθεί, ούτε να δικαστεί κανένας άνθρωπος.
Συνοπτικά η γιορτή γιορταζόταν ως εξής:
Την 1η ημέρα γινόταν η συνάθροιση (Αγυρμός). Την 2η μέρα η προτροπή ήταν «ἃλα δε μύσται», δηλαδή «μύστες στη θάλασσα» όπως φώναζε ο κήρυκας, για να μπούν οι μυούμενοι στη θάλασσα, να λουστούν και να καθαρθούν. Την 3η μέρα γινόταν θυσία μιάς τρίγλας (μπαρμπουνιού) με προσφορά άρτου από τα οποία ούτε οι ιερείς δεν έτρωγαν. Την 4η μέρα γινόταν η μεγαλοπρεπής πομπή του ιερού καλάθου τον οποίο περιέφεραν στην ιερή άμαξα ψάλλοντας ύμνους, όπως «Χαίρε Δήμητερ» και άλλους. 
Ακολουθούσαν γυναίκες με κίστεις (κιβώτια) και κάνιστρα (δοχεία) τα οποία περιείχαν σουσάμι, μαλλί προβάτου, αλάτι, ιερά φίδια, καρπούς ροδιάς, καλάμια, κισσό και πόππανα (γλυκίσματα – πίττες), (όλα σύμβολα ευφορίας). Η 5η ημέρα ονομαζόταν ημέρα λαμπάδων, επειδή τη νύκτα συναγωνίζονταν άνδρες και γυναίκες κρατώντας λαμπάδες για το ποιος θα έχει την μεγαλύτερη λαμπάδα (σε ανάμνηση τού ότι η Δήμητρα περιφερόταν με αναμμένη λαμπάδα όταν αναζητούσε την κόρη της την Περσεφόνη. Η 6η ημέρα ονομαζόταν Ίακχος, καθώς προεξήρχε η πομπή του μυστικού Ίακχου, ο οποίος ήταν ο Διόνυσος. Μετέφεραν το άγαλμά του από τον Κεραμεικό στην Ελευσίνα, στεφανωμένο με μυρτιά. Στην διαδρομή έψαλλαν ύμνους, χορεύοντας και χωρατεύοντας, ώστε γινόταν μεγάλος θόρυβος, κατά μήκος τής Ιεράς Οδού. Σε μια Ιερή Συκιά και στην Γέφυρα του Κηφισού, έκαναν για λίγο στάση και αστειεύονταν. Αυτό γινόταν σε ανάμνηση τής υπηρέτριας τής Δήμητρας, τής γρηάς Βαυβούς η οποία με χονδροειδείς μέχρι χυδαίους αστεϊσμούς προσπάθησε να διασκεδάσει την Δήμητρα πού έψαχνε με αγωνία την κόρη της Περσεφόνη. Και πράγματι την έκανε να χαμογελάσει, δείχνοντάς της το αιδοίο της σαν υπενθύμιση για την ικανότητα γέννησης και διαρκούς αναγέννησης από την μητέρα- Γη – Δήμητρα τών γεννημάτων και τών καρπών. Ακόμα και το περπάτημα της Βαυβούς ήταν μακρό- βραχύ, σαν να χωλαίνει και αυτό σύμφωνα με τον Deverreux ήταν το Ιαμβικό μέτρο – ρυθμός απ’ πού ξεκίνησε το Θέατρο. Την 7η ημέρα γίνονταν Ελευσίνιοι αθλητικοί αγώνες με δώρο ένα μέδιμνο κριθαριού2.
Η 8η ημέρα ονομαζόταν Επιδαύρια, επειδή γιόρταζαν πάλι τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια με σκοπό την μύηση τών ξένων, γιορτή η οποία πρωτοκαθιερώθηκε για χάρη του Ασκληπιού (ο οποίος δεν είχε προλάβει να έλθει από τις υποχρεώσεις του ως γιατρός και έτσι ήλθε από την Επίδαυρο καθυστερημένος).
Και την 9η ημέρα πού ονομαζόταν Πλημοχόαι, καθότι έβαζαν δύο χόες ή μικρά ποτήρια γεμάτα κρασί, ένα προς την Ανατολή και το άλλο προς τη Δύση, αφού τα τσούγκριζαν για να χυθούν στη γη ως σπονδή, όπως λέει ο Πρόκλος και οι μυστικές λέξεις ήταν «υἱέ» και «τοκυῑε», δηλαδή γιέ και πατέρα, εννοώντας τούς Διόνυσο/Ήλιο.
Αυτός δε ο μήνας είχε 30 ημέρες, από τις 16 Σεπτεμβρίου – 15 Οκτωβρίου.
Τα Μυστήρια αυτά σύμφωνα με τον Αθ. Σταγειρίτη, στο πεντάτομο βιβλίο του «Ωγυγία», δεν απευθύνονταν κυριολεκτικά προς τον συγκεκριμένο Κρητικό Δία, ούτε προς τον συγκεκριμένο Θηβαίο Διόνυσο, ούτε προς τον συγκεκριμένο Ναύαρχο Ποσειδώνα ούτε προς κάποιον άλλον Θεό ή άνθρωπο, αλλά προς τον Αληθινό Δημιουργό και Κυβερνήτη του Παντός, τον οποίον ονόμαζαν Φύση και Δία μερικές φορές και χρησιμοποιούσαν τη Θρησκεία προς κοινό όφελος των ανθρώπων.
Υπήρχε βέβαια και πολυθεΐα και κτιστολατρεία (λατρεία των κτισμάτων του Σύμπαντος), επειδή, λάτρευαν τούς πλανήτες, πιστεύοντας στην επιρροή τους στην καρποφορία της γης και όχι μόνον. Επίσης πίστευαν και στους ποταμούς και στους ανέμους και σε άλλα, εννοώντας τα στοιχεία από τα οποία συνίσταται το Παν. Όψεις των Μητρικών Θεοτήτων βρίσκονταν σε ισορροπία με τις πτυχές των Αρσενικών Θεοτήτων. Η υπενθύμιση των Μητριαρχικών Θεαινών είναι παντού παρούσα ως αντίστοιχη λάμψη και ιδιότητα των αρρένων θεών, σε μια αρμονική εξισορρόπηση των δύο φύλων των Θεών. Έξι άνδρες – Έξι γυναίκες.
Ο Ήλιος, με το ασκίαστο φως του, αναγνωρίζεται σαν Φώς και Ενέργεια της υπερβατικής και Αιώνιας Συνείδησης που απαγκιστρώνεται από το Πεδίο του Χρόνου.
Η Σελήνη στην διάρκεια ενός μηνός αποβάλλει τη σκιά της για να ξαναγεννηθεί, υποδηλώνοντας έτσι τη δύναμη τής Ζωής που παραμερίζει τον Θάνατο, δηλαδή τη δύναμη της Ζωής όπως αυτή ενσαρκώνεται μέσα στον καθένα μας, ώστε να γνωρίσουμε πως είμαστε κάτι πέρα από τη σάρκα.
Όπως λέει ο γνωστός Εθνολόγος Joseph Campbell, τα ζώα, οι βράχοι και τα δέντρα τού γνωστού Κόσμου είναι τα χαρακτηριστικά ενός Άγιου Τόπου που αντανακλά την Αιωνιότητα. Ναοί βρίσκονται διασκορπισμένοι εδώ κι εκεί σαν τοποθεσίες ιδιαίτερης Δύναμης ή Ιστορίας. Συγκεκριμένα πουλιά και ζώα αναγνωρίζονται σαν σύμβολα εξέχουσας σημασίας. Επίσης οι κοινωνικοί κανόνες ταιριάζουν όσο το δυνατό περισσότερο με την ενστικτώδη Τάξη της Φύσης, της οποίας το νόημα είναι η Αρμονία και η Ευφορία.
Και συνεχίζει ο ίδιος ερευνητής, «…οι μεταφορές κάθε μυθολογίας προέρχονται από το παιχνίδι του Εαυτού μέσα από τοπικά ήθη και έθιμα έτσι όπως αποκαλύπτονται μέσα από τελετουργικές αναπαραστάσεις, ετήσιες γιορτές και ο,τιδήποτε βοηθά τα μέλη της κοινότητας να υποτάξουν το νου και το συναίσθημα, ώστε να αποκτήσουν τα κίνητρα για μια αρμονική ζωή με τους συνανθρώπους τους».
Αυτή η απόλυτη συμφωνία με τους νόμους της Φύσης μάς προστατεύει, όπως προστατεύει και το ζωικό βασίλειο, τα φυτά, τον ήλιο, το φεγγάρι, τους πλανήτες και τα μακρινά αστέρια.
Ο λόγος που μάς χρειάζεται η Μυθολογία τού τόπου μας είναι γιατί μάς λείπουν οι εικόνες που μάς θυμίζουν ότι είμαστε μέρος του Σύμπαντος.
Αντίθετα γεμίζουμε το Α- Συνείδητό μας με εικόνες τεράτων, βίας και ασκήμιας. Αποτέλεσμα; Σερνόμαστε στη Γή ξεχνώντας τη Θεϊκή Σπίθα που θα μας έκανε κι εμάς Ήρωες στον τομέα μας.
Παραπομπές
1.Ο Σείριος θεωρείται υπεύθυνος για τα λεγόμενα «κυνικά καύματα», δηλαδή τα εγκαύματα που προκαλεί ο Ήλιος σε όσους εκτίθενται αλόγιστα στις ακτίνες του. Ο Κύων ο Μέγας θεωρείτο προμήνυμα πλημμύρας. Ο αστέρας πού είναι προς το στόμα του είναι ο Σείριος, πού σημαίνει λαμπερός.
2. Μέτρο χωρητικότητας για στερεά προϊόντα σε κόκκους (σιτάρι, κριθάρι κ.λ.π).
Βιβλιογραφικές Πηγές:
Ε. Κοσκινά, Το Αρχαιοελληνικό ημερολόγιο και η μετέπειτα εποχή. Εκδ. Εύανδρος, 2007.
G. Devereux, Βαυβώ, το μυθικό αιδοίο, εκδ. Ολκός, 1991.
Αθ. Σταγειρίτης, Ωγυγία ή Αρχαιολογία, Τόμος Γ, Απόδοση – Σχόλια, Μ.Η. Μουτζουρίδης, εκδ. Διανόηση, 2015.
J. Campbell, Μύθοι και Παραδόσεις, μια βαθύτερη προσέγγιση, εκδ. Ιάμβλιχος, 1990.
