«ο καθένας μπορεί να θυμώσει- αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή για τη σωστή αιτία και με τον σωστό τρόπο- αυτό δεν είναι εύκολο», μας αναφέρει στα «Ηθικά Νικομάχεια» ο Αριστοτέλης. Η παραπάνω διαπίστωση έρχεται να ταρακουνήσει και να αφυπνίσει την ανθρώπινη συμπεριφορά μας απέναντι στον θυμό και την αγανάκτηση της σημερινής μας κοινωνίας. Όλοι ερχόμαστε σε επαφή καθημερινά με το συναίσθημα του θυμού, το οποίο δεν κάνει διακρίσεις.
Ζούμε σε μια εποχή όπου οι ανθρώπινες αξίες, η ηθική, ο αυτοέλεγχος και ο αυτοσεβασμός φθίνουν διαρκώς.
Τη θέση τους αντικατέστησαν η άγνοια και η ημιμάθεια, το «φαίνεσθαι» και η προβολή του εγώ, συνθέτοντας ένα ναρκισσιστικό πρότυπο ανθρώπου που πασχίζει να κερδίσει την αποδοχή των άλλων, χάνοντας την αξιοπρέπεια και την αυτοεκτίμηση του.Η πραγματικότητα που βιώνουμε είναι ταραγμένη, σχεδόν ανισόρροπη και πλανεμένη κοινωνικά, ηθικά, πνευματικά και οικονομικά, και τα αποτελέσματα της τα συνειδητοποιούμε μόνο όταν διαπιστώνουμε τα έντονα ψυχοσωματικά προβλήματα και τις ποικίλες ασθένειες που συχνά μας ταλαιπωρούν.
Συμπεριφορές παράνοιας, τρέλας, παραλογισμού, έντονων εκρήξεων θυμού σε συνδυασμό με τη μόνιμη θλίψη στα πρόσωπα πολλών ανθρώπων, την έντονη αρνητικότητα και την ανεπανόρθωτη μιζέρια, τις συναντούμε καθημερινά.
Παρατηρούμε σχέσεις συμβιβαστικές, βουτηγμένες μέσα σε ένα μόνιμο άγχος, σε μια ακατάπαυστη γκρίνια, σε αδικαιολόγητες φοβίες, σε επαναλαμβανόμενα ψέματα και σε ένα συνεχές άγχος και στρες για τις καθημερινές ανάγκες και υποχρεώσεις της οικογένειας. Οι αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές, οι εναλλαγές των ρόλων των φύλων, η κατάχρηση των ηθικών αξιών, η επιφανειακή σχέση με τους εαυτούς μας, η συνεχής πλύση εγκεφάλου από τα ΜΜΕ και η αυξημένη υπερανάλυση των σκέψεων μας τελικά οδηγούν στην αγανάκτηση, τον συσσωρευμένο και μη ελεγχόμενο θυμό.
Θυμό απέναντι στον βίαιο κόσμο μας, στους πολλά υποσχόμενους «πολιτικούς», την έλλειψη χρημάτων, την αδιαφορία του «κράτους», την αναισθησία των «διπλανών», την ειρωνεία των «ισχυρών», την δεισιδαιμονία την «κληρικών», αλλά και απέναντι στην δειλία, την ατολμία, την αβελτηρία και την λιποψυχία προς τους εαυτούς μας.
Ο θυμός είναι απλώς η αντίδραση που εκδηλώνουμε σε ένα ερέθισμα, σε ένα πρόσωπο, σε μια συμπεριφορά και σε μία κατάσταση, η οποία μας προκαλεί πίεση, δυσφορία, εσωτερική σύγκρουση και συναισθηματική δυσαρέσκεια. Σαν συναίσθημα δεν είναι ούτε αρνητικό ούτε θετικό. Ο τρόπος όμως που επιλέγουμε να εκφράζουμε τον θυμό στον εαυτό μας αλλά και στους γύρω μας είναι αυτός που διαταράσσει την ψυχική μας υγεία και τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Ο πιο εύκολος και διαδεδομένος τρόπος για να εκφράσουμε τον θυμό μας είναι οι φωνές, οι βρισιές, οι έντονες εκρήξεις θυμού, η σωματική βία, οι απειλές, η νευρικότητα και η απώλεια ψυχραιμίας. Αυτός ο τρόπος μας προκαλεί επικοινωνιακά μπλοκαρίσματα και εσωτερικές δυσλειτουργικές συμπεριφορές, αρνούμενοι να δεχτούμε μια κατάσταση και να προχωρήσουμε.
Είναι ωφέλιμο να κατανοήσουμε είναι ότι αυτό που μας θυμώνει σε κάποιον άλλον, ουσιαστικά αποτελεί δικό μας χαρακτηριστικό και αφορά μια αδούλευτη πτυχή του εαυτού μας. O εισηγητής της ψυχολογίας του βάθους Dr. Carl Young, μας κάνει ξεκάθαρο : «ότι μας ενοχλεί στους άλλους μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα τον εαυτό μας». Για να επιτύχουμε αυτήν την προσέγγιση πάνω στο πρόβλημα του θυμού αρκεί να αναγνωρίσουμε, να αποδεχτούμε το αληθές της παραπάνω διαπίστωσης του μεγάλου αυτού μύστη της ψυχολογίας και να αποφασίσουμε να εργαστούμε στο πρόβλημα αυτό σε συνειδητό επίπεδο.
Όταν επιλέγουμε να θυμώσουμε και να νιώσουμε οργή με κάποιον, απλά στερούμε την ελευθερία από τους εαυτούς μας και επιτρέπουμε σε αυτόν που μας θυμώνει να μας ελέγχει, ουσιαστικά του παραχωρούμε τη δύναμη μας. Χρειάζεται να μάθουμε να ελέγχουμε τον θυμό μας και αυτό θα γίνει όταν κατανοήσουμε τον τρόπο που λειτουργεί και επιδρά και επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να εκφράζουν τα συναισθήματα τους και τις σκέψεις τους με πιο λειτουργικούς και αποτελεσματικούς τρόπους, αναπτύσσοντας στρατηγικές ικανότητες και δεξιότητες επικοινωνίας και διαχείρισης θυμού. Αυτό δεν σημαίνει καταπίεση του θυμού και έλεγχο αλλά κατανόηση της αιτίας που μας προκαλεί θυμό, σωστή διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων και γιατί όχι και μεταμόρφωση του θυμού σε δημιουργία ή σε ένα θετικό συναίσθημα.
Ο θυμός είναι διαχειρίσιμος και μπορούμε με τις κατάλληλες μεθόδους να τον κατευθύνουμε εκεί που θέλουμε εμείς, έτσι ώστε να γίνει σύμμαχός μας και όχι αντίπαλος.Για να το υλοποιήσουμε αυτό όμως χρειάζεται να παρατηρούμε καθημερινά τα συναισθήματα μας, να τα αναγνωρίζουμε και να τα αποδεχόμαστε χωρίς φόβο και ενοχές. Να αναπτύσσουμε δεξιότητες ενσυναίσθησης, ώστε να μπαίνουμε στη θέση του άλλου, να τον ακούμε και να κατανοούμε τη συμπεριφορά του.Να εντοπίζουμε τις αιτίες που μας προκαλούν επιθετική συμπεριφορά και δυσφορία.Να παρατηρούμε κάτω από ποιες συνθήκες εκδηλώνουμε θυμό, με ποια διάρκεια και ποιες οι συνέπειες.
Η διαχείριση του θυμού θα μας απελευθερώσει από την αυτοκαταστροφική μας τάση, θα αποδυναμώσει τον έλεγχο επάνω σε άλλους, θα μας βοηθήσει στην δημιουργία υγιών σχέσεων και τέλος, θα μας οδηγήσει στο να αναλάβουμε την προσωπική μας ευθύνη χωρίς να πληγώνουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Αρκεί να αναλογιστούμε « πως ο πόνος που προκαλεί ο θυμός και η θλίψη μας, είναι συχνά πολύ χειρότερος από τον πόνο που προκαλούν οι αιτίες τους» σύμφωνα με τον Μάρκο Αυρήλιο.
Πουλάκου Αντωνία
Πτυχιούχος Φ.Π.Ψ –κατεύθυνση Ψυχολογία
Ειδική παιδαγωγός
